Komitet Noblowski ogłosił w środę, że tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie chemii zostali Amerykanin David Baker oraz dwaj Brytyjczycy - Demis Hassabis i John M. Jumper. Uhonorowano ich za projektowanie i przewidywanie trójwymiarowej struktury białek.

"Życie nie mogłoby istnieć bez białek. To, że teraz możemy przewidywać struktury białek i projektować własne białka, przynosi ludzkości największe korzyści" - przytoczyła fragment uzasadnienia Nagrody Nobla z chemii dr hab. Joanna Sułkowska, prof. UW, kierowniczka Interdyscyplinarnego Laboratorium Modelowania Układów Biologicznych w Centrum Nowych Technologii UW, która na co dzień zajmuje się wykorzystaniem uczenia maszynowego w projektowaniu białek.

Jak oceniła naukowczyni, tegoroczny Nobel "to więcej niż rewolucja".

"Ta nagroda zawiera w sobie podstawy wczorajszej Nagrody Nobla z fizyki i stosuje jej podstawy w chemii, aby przejść do praktycznych rozwiązań w biologii, medycynie - poprawić jakość naszego życia" - podkreśliła.

Przypomniała przy tym, że "zastosowanie nowej wersji metody uczenia maszynowego już w roku 2020 pokazało przełom - doprowadziło do wyznaczania struktur białek z jakością doświadczalną".

"Ta Nagroda Nobla jest za kolejny przełom, wyjście poza granice ludzkiej wyobraźni, czyli tworzenie sztucznych białek o konkretnym kształcie i funkcji biologicznej" - uznała.

W roku 2020 Hassabis i Jumper zaprezentowali ulepszony model sztucznej inteligencji o nazwie AlphaFold2, z którego pomocą byli w stanie przewidzieć strukturę praktycznie wszystkich znanych 200 milionów białek. Od tego czasu AlphaFold2 zostało wykorzystane przez ponad dwa miliony ludzi ze 190 krajów. Naukowcy mogą teraz m.in. lepiej zrozumieć oporność na antybiotyki i tworzyć obrazy enzymów, które mogą np. rozkładać plastik.

"Można powiedzieć, iż AlphaFold jest podstawowym narzędziem biofizyka, biochemika, biologa czy farmaceuty do projektowania białek, oddziaływań międzybiałkowych, projektowania leków. Nie znam zespołu naukowego, który zajmuje się biologią strukturalną, a który nie korzysta z tego podejścia. Cudowne jest to, że w kilka minut można dostać strukturę zupełnie nowego białka. Należy tylko zauważyć, iż po piętach drepcze im inne podejście, zaproponowane przez FaceBook/EMSFold. Wydaje się, że też Microsoft rozwija podejście do faktycznego zwijania białek" - zwróciła uwagę badaczka.

Dr hab. Sułkowska na co dzień zajmuje się podejściem interdyscyplinarnym, łącząc techniki teoretyczne, numeryczne oraz biologii strukturalnej (X-ray, Cryo-EM) do wyznaczania nowych struktur białkowych, projektowania nowych enzymów. (PAP)

Nauka w Polsce

bar/ zan/ jpn/