Pomimo postępów w leczeniu nadciśnienia i łagodzeniu jego powikłań, przewlekła choroba nerek związana z nadciśnieniem i jej śmiertelność związana z chorobami serca wzrastają. Choroby serca są główną przyczyną śmierci pacjentów z przewlekłą chorobą nerek.

Wyniki trwającego pięć lat interwencyjnego randomizowanego badania kontrolnego dotyczącego pacjentów z nadciśnieniem dostarczają kolejnych dowodów na korzyści płynące ze spożywania owoców i warzyw. Już wcześniej zaobserwowano, że diety bogate w owoce i warzywa obniżają ciśnienie krwi, zmniejszają ryzyko sercowo-naczyniowe i poprawiają stan nerek ze względu na ich działanie zasadotwórcze.

Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), bogata w owoce i warzywa, obniża ciśnienie krwi i jest zalecanym leczeniem pierwszego rzutu w przypadku nadciśnienia pierwotnego. Jednak dieta ta nie jest dostatecznie często przepisywana - a nawet, jeśli lekarz ją przepisze, pacjent nie zawsze jej przestrzega.

Dieta DASH i inne diety, na ogół bogate w owoce i warzywa, są związane z niższym ciśnieniem krwi, niższym ryzykiem i wolniejszym postępem przewlekłej choroby nerek, niższymi wskaźnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i niższą śmiertelnością z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

"Jako nefrolog (specjalista od nerek) badam w laboratorium sposoby, w jakie nerki usuwają kwasy z krwi i wydalają z moczem. Nasze badania na zwierzętach wykazały lata temu, że mechanizmy wykorzystywane przez nerki do usuwania kwasów z krwi mogą powodować uszkodzenie nerek, jeśli zwierzęta były przewlekle (długotrwale) narażone na zakwaszającą dietę. Nasze badania na pacjentach dały podobne wyniki: zakwaszająca (bogata w produkty zwierzęce, zwłaszcza mięso) dieta była szkodliwa dla nerek, natomiast dieta zasadotwórcza (bogata w owoce i warzywa) okazała się zdrowa dla nerek. Inni badacze wykazali, że dieta bogata w owoce i warzywa jest zdrowa dla serca. Postawiliśmy hipotezę, że jednym ze sposobów, w jaki owoce i warzywa są zdrowe zarówno dla nerek, jak i serca, jest to, że zmniejszają ilość kwasów w diecie, a zatem ilość kwasów, którą nerki muszą usunąć z organizmu" - powiedział główny autor nowego badania (DOI: 10.1016/j.amjmed.2024.06.006), dr Donald E. Wesson z Dell Medical School – The University of Texas w Austin.

Aby sprawdzić tę hipotezę, do badania wybrano osoby z nadciśnieniem, ale nie cukrzycą, a jednocześnie z bardzo wysokim poziomem wydalania albumin z moczem (makroalbuminurią). Pacjenci z makroalbuminurią mają przewlekłą chorobę nerek, wysokie ryzyko pogorszenia się choroby nerek z czasem i wysokie ryzyko późniejszego rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. W randomizowanym badaniu kontrolnym trwającym pięć lat badacze podzielili kohortę 153 pacjentów z nadciśnieniem na trzy grupy.

Uczestnicy badania z grupy pierwszej, oprócz swojej zwykłej diety, dostawali 2-4 szklanki zasadotwórczych owoców i warzyw. Drugiej grupie podawano tabletki NaHCO3 (redukującego kwasowość wodorowęglanu sodu, czyli popularnej sody oczyszczonej) w dwóch dawkach dziennych po 4-5 tabletek 650 mg. Trzecia grupa otrzymywała standardową opiekę medyczną od lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej.

Jak się okazało, zarówno owoce i warzywa, jak i NaHCO3, poprawiły stan zdrowia nerek. U dostający tylko owoce i warzywa (a nie - NaHCO3) obniżyło się ciśnienie krwi i poprawiły wskaźniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Dr Maninder Kahlon z Dell Medical School – University of Texas w Austin, który także brał udział w badaniu, zaznaczył, że owoce i warzywa "pozwoliły osiągnąć te dwie ostatnie korzyści przy niższych dawkach leków stosowanych w celu obniżenia ciśnienia krwi i zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Oznacza to, że można uzyskać korzyści dla zdrowia nerek zarówno z owocami i warzywami, jak i NaHCO3, ale obniżamy ciśnienie krwi i zmniejszamy ryzyko chorób sercowo-naczyniowych dzięki owocom i warzywom, ale nie z NaHCO3. Potwierdza to nasze zalecenie, że owoce i warzywa powinny być 'podstawowym' leczeniem dla pacjentów z nadciśnieniem, ponieważ osiągamy wszystkie trzy cele (zdrowie nerek, niższe ciśnienie krwi i zmniejszone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych) dzięki owocom i warzywom, a możemy to zrobić przy niższych dawkach leków".

Wielu lekarzy rozpoczyna leczenie nadciśnienia za pomocą leków, a następnie dodaje strategie dietetyczne, jeśli ciśnienie krwi nie jest odpowiednio kontrolowane. Zespół badawczy podkreśla, że uzyskane wyniki potwierdzają odwrotne założenie: leczenie powinno rozpocząć się od owoców i warzyw, a następnie można dodawać leki, jeśli okażą się potrzebne.

Jak podsumował dr Wesson: "interwencje dietetyczne w leczeniu chorób przewlekłych często nie są zalecane, a jeszcze rzadziej wykonywane ze względu na liczne trudności w nakłonieniu pacjentów do ich wdrożenia. Niemniej jednak są skuteczne, a w tym przypadku chronią nerki i układ sercowo-naczyniowy. Musimy zwiększyć nasze wysiłki, aby włączyć je do leczenia pacjentów i szerzej, uczynić zdrową dietę bardziej dostępną dla populacji o zwiększonym ryzyku chorób nerek i układu sercowo-naczyniowego".

Autorzy radzą również pacjentom z nadciśnieniem, aby poprosili swojego lekarza o zmierzenie stosunku albuminy do kreatyniny w moczu (UACR), aby ustalić, czy mają chorobę nerek i zwiększone ryzyko późniejszej choroby sercowo-naczyniowej.(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/