Historia i kultura

Archeolodzy: Poganie znad Bałtyku kupowali konie w Skandynawii, by składać je w ofierze

Fot. archiwum prywatne Maciej Karczewski
Fot. archiwum prywatne Maciej Karczewski

Bałtyjskie plemiona pogańskie składały ofiary z koni sprowadzanych od schrystianizowanych mieszkańców Skandynawii – wynika z międzynarodowych badań, w których brali udział Polacy.

Badania przeprowadzone przez naukowców z uniwersytetów w Białymstoku (UB) i Cardiff (UC) w Walii (Wielka Brytania) rzucają nowe światło na obrzędowość religijną ostatnich pogan wczesnośredniowiecznej Europy.

Wyniki prac ukazały się w magazynie „Science Advances”.

Współautorem publikacji jest archeolog dr hab. Maciej Karczewski z Uniwersytetu w Białymstoku - poinformowała uczelnia w piątkowym komunikacie.

Fot. archiwum prywatne Maciej Karczewski 

Naukowcy zbadali szczątki 74 koni znalezione w miejscach pochówków na Mazurach, Półwyspie Sambijskim (Obwód królewiecki) i obszarze Litwy. Okazało się, że w późnej epoce wikingów konie transportowano statkami na południowo-wschodnie wybrzeże Bałtyku z terenów dzisiejszej Szwecji lub Finlandii, na odległość do 1500 km. Poganie składali te zwierzęta w ofierze podczas rytuałów pogrzebowych.

„Na podstawie analizy izotopów strontu odkładających się w szkliwie zębów, możliwe jest określenie, w jakiej części świata dany człowiek lub zwierzę spędzili pierwsze lata życia. Ze względu na to, że nasycenie środowiska izotopami strontu w różnych częściach Europy i świata jest różne, aby uzyskać wiarygodne wyniki konieczne jest opracowanie skali porównawczej dla danego regionu – w tym konkretnym przypadku Polski północno-wschodniej” – wyjaśnił cytowany w komunikacie prof. Karczewski.

Z inicjatywy polskiego archeologa poszerzono zakres badań o analizę DNA koni znalezionych w miejscach pochówku. Jak powiedział prof. Karczewski, pierwotne założenia ograniczały się do analizy izotopów strontu, czyli do określenia, czy konie składane w ofierze były pochodzenia lokalnego, czy też zostały sprowadzone z zewnątrz.

Fot. archiwum prywatne Maciej Karczewski 

We wcześniejszej literaturze przyjmowano – na podstawie wyraźnie zaznaczonych kłów u koni – że w ofierze składano wyłącznie ogiery (samce). U współczesnych koników polskich, najbliższych genetyczne pradziejowym i wczesnośredniowiecznym tarpanom (ten typ koni składano w ofierze), wyraźne kły mają tylko samce.

Żeby sprawdzić płeć zwierząt z pochówków, prof. Karczewski, po konsultacji główną autorką badania, dr Katherine McCullough French z Uniwersytetu w Cardiff w Walii (Wielka Brytania), nawiązał współpracę z badaczkami Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego w Balicach. Naukowcy wspólnie wykazali, że budowa tarpanów różniła się w sposób znaczący od współczesnych koników polskich.

„Analiza antycznego DNA koni (…) wykazała, że także klacze były składane w ofierze. Wśród zwierząt ofiarnych na cmentarzysku w Paprotkach na Mazurach klacze stanowiły 40 proc.” – tłumaczył prof. Karczewski.

Ocenił, że artykuł opublikowany w „Science Advances” zmienia dotychczasową perspektywę badań nad obrzędowością religijną ostatnich pogan wczesnośredniowiecznej Europy oraz ich kontaktów z już schrystianizowanymi mieszkańcami Skandynawii.

Fot. archiwum prywatne Maciej Karczewski 

Dr French podkreśliła: „Biorąc pod uwagę liczbę klaczy w pochówkach, uważamy, że prestiż zwierzęcia pochodzącego z daleka był ważniejszym czynnikiem (wyboru zwierzęcia ofiarnego – PAP), niż jego płeć ".

Zdaniem dr. Richarda Madgwicka z UC, współautora badania, pogańskie plemiona bałtyckie handlowały z chrześcijańskimi sąsiadami, ale opierały się nawracaniu na ich religię. „To podkreśla dynamiczne, złożone relacje między społecznościami pogańskimi i chrześcijańskimi w tamtych czasach" – zaznaczył.

Składanie ofiar z koni należało do rytuałów religijnych w całej pogańskiej Europie. Najdłużej, bo do XIV w., praktykowano je wśród plemion bałtyjskich. (PAP)

Anna Bugajska

abu/ agt/

Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.

Czytaj także

  • Tum 03.1981. Archikolegiata pw. Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego (archikolegiata łęczycka). Zbudowana w XII w., architektura romańska. gr PAP/Wojciech Kryński

    Łódzkie/ W weekend średniowieczny piknik w grodzisku i kolegiacie w Tumie pod Łęczycą

  • Odsłonięte przez archeologów z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku relikty wartowni nr 5 i willi oficerskiej na Westerplatte, 2021 (aldg) PAP/Adam Warżawa

    Gdańsk/ Ponad 180 historycznych artefaktów i 49 niebezpiecznych przedmiotów odkryto na Westerplatte

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

newsletter

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera