"Dla takiej krytyki jak moja Nagroda Wyki to Nobel, Booker i Pulitzer w jednym" - powiedział laurat podczas gali, która odbyła się we wtorek w Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie w 104. rocznicę urodzin patrona nagrody prof. Kazimierza Wyki. Wyróżnienie prof. Paweł Próchniak otrzymał "w uznaniu za całokształt twórczości".

"Przyznanie mi Nagrody Wyki niezwykle dużo dla mnie znaczy. Wśród laurów dla takiego pisania, jakie uprawiam; dla krytyki i eseistyki zorientowanej na polską literaturę, a zwłaszcza na poezję, poezję polszczyzny, dla krytyki z mocnym backgroundem akademickim, dla eseistyki wsłuchującej się w słowa, medytacyjnej, poszukującej, pozostającej próbą, dla takiego pisania - w moim odczuciu nie ma nic wyżej od Nagrody Wyki" - podkreślił prof. Paweł Próchniak.

W laudacji prof. Marian Stala wskazał, że prof. Paweł próchniak jest nie od dzisiaj jednym z najbardziej uważnych i wnikliwych obserwatorów nowej polskiej poetyki, a także wysoko cenionym akademickim literaturoznawcą zajmującym się kolejnymi fazami polskiego modernizmu. "Paweł Próchniak jako literaturoznawca, krytyk, interpretator to przede wszystkim ktoś, kto dotknął ciemności zapisanej przez poetów i stał się świadkiem tego doświadczenia" - powiedział prof. Marian Stala.

Nagroda im. Kazimierza Wyki to wyróżnienie, które otrzymują za swoje dokonania krytycy literaccy, eseiści i badacze historii literatury. Nagroda jest wręczana od roku 1980 tym twórcom, którzy w swoich dokonaniach literackich i artystycznych nawiązują do badań prof. Wyki i są jego kontynuatorami. Obecnie przyznają ją wspólnie - marszałek województwa małopolskiego i prezydent Krakowa.

Przewodniczący sejmiku małopolskiego prof. Jan Tadeusz wskazał w przemówieniu podczas uroczystości, że prof. Próchniak jest także twórcą "wyjątkowych projektów, które pozwalają żyć wierszom w realnej, a także wirtualnej rzeczywistości". "Prof. Paweł Próchniak to wirtuoz słowa, który jak nikt inny potrafi czytać poezję oraz wydobywać jej prawdę i mądrość, odkrywać głęboką naturę świata, jego złożoność i nieoczywistość, która odsyła do tajemnicy istnienia. W swych esejach odsłania pojemność słowa, jego symbolikę i wielorakie pokłady znaczeń, a przede wszystkim przypomina, że słowo może zmieniać świat i przynosić ocalenie" - dodał w przemowie pochwalnej.

Paweł Próchniak jest eseistą, krytykiem literackim, literaturoznawcą, badaczem i znawcą poezji współczesnej. W kręgu jego zainteresowań pozostaje twórczość pisarzy polskiego modernizmu, poezja XX wieku, literatura najnowsza oraz sztuka interpretacji.

Wśród najnowszych książek Próchniaka znajdują się opublikowane nakładem wydawnictwa Czarne "W prześwicie. Szkice z Bramy" (2023) i "Promieniowanie tła. Szkice o wierszach i czytaniu" (2020). W dorobku badacza literatury są także m.in. tomy eseistyczne "Wiersze na wietrze" (2008) i "Zamiar ze słów" (2011), które ukazały się nakładem wydawnictwa Pasaże.

Jest także autorem monografii "Sen nożownika. O twórczości Ludwika Stanisława Licińskiego" (2001), "Pęknięty płomień. O pisarstwie Tadeusza Micińskiego" (2006), "Modernizm: ciemny nurt. Studia z dziejów poezji" (2011), "Ryszard Krynicki. Monografia w toku" (2015), tomu "Rachunek strat. Poezja - krytyka - lektura" (2016) i "Nokturny. Z dziejów wyobraźni poetyckiej" (2018). Za swoje dokonania artystyczne został wyróżniony Nagrodą Poetycką "Kamień", przyznawaną przez organizatorów festiwalu Miasto Poezji w Lublinie, a także odznaczony Medalem 700-lecia Lublina.

Idea przyznawania Nagrody im. Kazimierza Wyki narodziła się w 1975 r. po śmierci uczonego. Jan Pieszczachowicz - ówczesny prezes krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich - wystąpił z inicjatywą powołania nagrody za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eseistyki, krytyki literackiej i artystycznej. Jej ustanowienie było wyrazem hołdu dla prof. Wyki (1910-75), wybitnego historyka literatury, krytyka, eseisty, znawcy sztuki, animatora życia kulturalnego, pracownika UJ.

Wśród osób do tej pory wyróżnionych nagrodą znaleźli się m.in. Jerzy Kwiatkowski, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski, Zbigniew Herbert, Franciszek Ziejka, Maria Janion, Stanisław Balbus, Michał Głowiński, Ryszard Koziołek, prof. Maria Poprzęcka oraz wielu innych, wybitnych znawców kultury i literatury. Laureatem ubiegłorocznej nagrody był prof. Tadeusz Sławek.(PAP)

Julia Kalęba, Piotr Jagielski

juka/ pj/ pat/