Dotychczas naukowcy przyjmowali, że powstające w mózgu osób chorych na alzheimera splątki tau oraz blaszki amyloidowe uszkadzając komórki nerwowe całkowicie niszczą zapisane w pamięci informacje.

Jednak eksperymenty Christine Denny z Columbia University sugerują, że choroba tylko utrudnia odczytywanie zapisanych wspomnień. Co więcej, wspomnienia te można przywrócić, sztucznie pobudzając neurony, w których są one przechowywane. Zdaniem specjalistów może to doprowadzić do opracowania przywracających pamięć leków.

Aby zbadać wpływ choroby Alzheimera na pamięć, naukowcy opracowali metodę wizualizacji poszczególnych wspomnień w mózgu myszy. Genetycznie zmodyfikowali gryzonie w taki sposób, aby ich neurony świeciły na żółto podczas zapisywania wspomnień, zaś na czerwono – w czasie ich odczytu. Powstały dwie grupy myszy – zdrowa oraz dotknięta odpowiednikiem ludzkiej choroby Alzheimera.

Obie grupy poddano testom pamięci. Najpierw myszy czuły cytrynowy zapach i były rażone prądem. Tydzień później znowu zostały wystawione na cytrynowy zapach. Zdrowe natychmiast znieruchomiały w oczekiwaniu na wstrząs, natomiast reakcja myszy z odpowiednikiem alzheimera byłą wyraźnie słabsza, co sugeruje, że nie pamiętały tak dobrze o związku pomiędzy zapachem a wstrząsem.

To zachowanie dobrze pasowało do obrazu hipokampa (część mózgu odpowiedzialna za pamięć). U zdrowych zwierząt czerwone i żółte neurony pokrywały się, u chorych na czerwono rozbłyskiwały rozmaite komórki, co sugerowało, że pod wpływem zapachu przywoływane są niewłaściwe wspomnienia (wiadomo, że także ludzie z alzheimerem często doświadczają fałszywych wspomnień).

Gdy jednak za pomocą światłowodu komórki odpowiedzialne za wspomnienia dotyczące zapachu oświetlono niebieskim laserem, chore myszy zaczęły nieruchomieć jak zdrowe. To pokazuje, że "utracone" wspomnienia mogą nadal istnieć w mózgu i można je odzyskać.

Wprawdzie technika zwana optogenetyką nie może być stosowana u ludzi, jednak możliwe, że w przyszłości powstaną leki lub bezpieczne metody stymulacji o podobnej skuteczności. Następnym krokiem będzie potwierdzenie, że takie same mechanizmy przechowywania i wyszukiwania wspomnień istnieją u osób z chorobą Alzheimera, ponieważ mysie modele nie odzwierciedlają idealnie sytuacji u ludzi. W szczególności liczba neuronów obumierających w przypadku modeli choroby Alzheimera jest znacznie niższa niż u chorych ludzi.

Jeśli przyszłe metody przywoływania wspomnień okażą się skuteczne, mogą znaleźć zastosowanie również w takich przypadkach jak wspomaganie pamięci świadków przestępstw czy zdających egzaminy studentów. Być może uda się nawet wrócić pamięcią do wczesnego dzieciństwa Jednak nie wiedząc, który dokładnie neuron odpowiada, za które wspomnienie, nie da się w ten sposób „wzmocnić” tylko określonych wspomnień. Poza tym niektóre neurony mogą mieścić w sobie wiele zapisów. To znaczy, że mogą przypomnieć się także zdarzenia, o których chciałoby się zapomnieć na zawsze. (PAP)

pmw/ agt/