Powszechnie występujące zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV, czyli Human Papillomavirus) może prowadzić do patologicznych zmian na skórze i błonach śluzowych, w tym nowotworów.

Istnieje ponad 200 typów HPV. Większość osób aktywnych seksualnie przechodzi w pewnym momencie życia zakażenie tym wirusem. Chociaż większość infekcji pozostaje nieszkodliwa i bezobjawowa, zakażenia spowodowane przez HPV wysokiego ryzyka mogą prowadzić do raka szyjki macicy oraz nowotworów głowy i szyi. Inne mogą powodować zmiany skórne, w tym plamy i brodawki, a w połączeniu z innymi czynnikami rakotwórczymi mogą prowadzić do raka skóry innego niż czerniak.

Szczepienia przeciwko HPV okazały się skuteczne w zapobieganiu rakowi szyjki macicy. Jednak szczepionki zapobiegające zakażeniom błon śluzowych HPV nie są skuteczne przeciwko zakażeniom skórnym, które mogą powodować poważne choroby, szczególnie u osób z obniżoną odpornością. Nie ma też, jak dotąd, opcji leczenia przeciwwirusowego HPV.

Jednak nowe badania naukowców z Estonii pozwoliły zidentyfikować związek NSC51349, który w testach laboratoryjnych okazał się obiecujący jako potencjalny lek przeciwko skórnym postaciom zakażenia HPV (https://doi.org/10.1128/jvi.00918-25).

Działając na kluczowe białko, związek ten blokuje replikację wirusa bez uszkadzania komórek gospodarza.

„Inhibitor może reprezentować nową klasę leków przeciwwirusowych specyficznych dla HPV o znacznym potencjale” — powiedziała kierujaca badaniami dr Alla Piirsoo z Uniwersytetu w Tartu (Estonia), cytowana w komentarzu do artykułu. „W przeciwieństwie do szczepionek (przeciwko HPV), które opierają się na funkcjonującym układzie odpornościowym, nasza strategia może przynieść korzyści osobom z osłabioną odpornością, które obecnie mają bardzo ograniczone opcje terapeutyczne” - dodała.

Jak wskazała Piirsoo, leczenie skórnych postaci zakażenia HPV mogłoby pomóc zwłaszcza biorcom przeszczepów, pacjentom w trakcie immunosupresyjnej terapii nowotworowej, osobom zakażonym HIV czy mającym rzadkie zaburzenia genetyczne.

NSC51349 hamował replikację wirusa HPV 5 w komórkach kostniakomięsaka U2OS, często stosowanych w badaniach nad rakiem. Dalsze analizy wykazały, że związek ten blokował również transkrypcję z genomu wirusa.

Modele sugerowały, że związek działał głównie poprzez mechanizmy obecne w skórnych typach wirusa HPV, ale nie w śluzówkowych. Zespół zidentyfikował również inną małą cząsteczkę, która hamowała zarówno śluzówkowe, jak i skórne typy wirusa HPV, ale ten związek ten okazał się toksyczny dla komórek gospodarza.

Późniejsze testy wykazały, że NSC51349 hamował również dwa dodatkowe skórne typy wirusa HPV (HPV8 i HPV38).

Teraz naukowcy pracują nad znalezieniem optymalnego stężenia NSC51349. Planują również testy na zwierzętach - jeśli związek zadziała w modelu zwierzęcym, będzie to mocny dowód na to, że można go rozwinąć w skuteczne leczenie przeciwwirusowe HPV.

Paweł Wernicki(PAP)

pmw/ bar/