W poniedziałek liczba Pi świętuje swój dzień

Pi (3,14) jest jedną z pierwszych odkrytych przez człowieka liczb niewymiernych. Oznacza stosunek długości obwodu koła do długości jego średnicy.

Co ciekawe, Pi jako jedyna liczba ma swoje święto. Jest ono szczególnie popularne w kręgach akademickich USA. Datę 14 marca wybrano nieprzypadkowo - w Stanach Zjednoczonych zapisuje się ją jako 3.14, co stanowi jej przybliżoną wartość. Po raz pierwszy dzień liczby Pi obchodzono w 1988 r. w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco.

Jako pierwszy wartość liczby Pi, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku, obliczył najprawdopodobniej Archimedes w III w. p.n.e. Jednak odkryli ją ci, którzy wymyślili koło, czyli Sumerowie. Informacje o Pi znajdują się też w Piśmie Świętym, bo liczba ta pojawia się przy okazji budowy świątyni Salomona. Pi badali również Egipcjanie, którzy podawali, że jest to 16/9 podniesione do kwadratu, co było już dosyć dokładnym przybliżeniem tej liczby.

Na początku XVII w. niemiecki matematyk Ludolph van Ceulen, podał jej rozwinięcie z dokładnością do 35 miejsc po przecinku. Po śmierci uczonego liczbę Pi wyryto na jego nagrobku i właśnie dzięki niemu liczba Pi bywa nazywana "ludolfiną". Pod koniec XIX wieku brytyjski matematyk amator William Shanks obliczył wartość liczby Pi z dokładnością do 707 miejsc po przecinku. Ponieważ obliczenia prowadził ręcznie, osiągnięcie to zajęło mu 15 lat.

Współcześni pasjonaci matematyki mają ułatwione zadanie. W styczniu 2010 r. francuski informatyk Fabrice Bellard ogłosił, że obliczył liczbę Pi do prawie 2,7 bilionów miejsc po przecinku. Rekordowych obliczeń dokonał na domowym komputerze. Poprzedni rekord – należący do Japończyka Daisuke Takahashi z Uniwersytetu Sukuba - pobił o około 123 miliardy miejsc po przecinku.

Liczba Pi inspiruje jednak nie tylko naukowców, ale też artystów. Jeden ze swoich wierszy poświęciła jej Wisława Szymborska. "Podziwu godna liczba Pi/ trzy koma jeden cztery jeden./ Wszystkie jej dalsze cyfry też są początkowe,/ pięć dziewięć dwa, ponieważ nigdy się nie kończy./ Nie pozwala się objąć sześć pięć trzy pięć spojrzeniem,/ osiem dziewięć obliczeniem/ siedem dziewięć wyobraźnią,/ a nawet trzy dwa trzy osiem żartem, czyli porównaniem/ cztery sześć do czegokolwiek/ dwa sześć cztery trzy na świecie” – opisywała ludolfinę w wierszu "Liczba Pi” noblistka.

Ludolfinę można również … usłyszeć. Po przypisaniu kolejnym dźwiękom gamy cyfr od 1 do 9 i "zagraniu" ludolfiny, czyli kolejnych cyfr jej rozwinięcia, powstanie melodia, której można posłuchać na stronie: http://www.youtube.com/watch?v=wK7tq7L0N8E.

Bardzo dużą popularnością liczba Pi cieszy się w Stanach Zjednoczonych. Do dziś z okazji jej święta pieczone są tam okrągłe placki ("pie" wymawia się podobnie do "pi") i dyskutuje się o dziwnych właściwościach tej liczby.

Do obchodów dnia liczby Pi dołączyły też niektóre polskie uczelnie i instytucje naukowe. Już w weekend 12 i 13 marca liczba Pi będzie bohaterka naukowych spotkań w gdańskim Centrum Hewelianum. Goście Centrum dowiedzą się, dlaczego przez wieki Pi inspirowała i pobudzała do badań wielu uczonych. Liczbę Pi będzie można „wyplatać” na specjalnym modelu, obliczać i poznawać jej niezwykłe cechy. Na najbardziej zagorzałych „amatorów liczby Pi” czekają matematyczne upominki.

W poniedziałek 14 marca już po raz piąty Dzień liczby Pi odbędzie się na Wydziale Fizyki, Matematyki i Informatyki Politechniki Krakowskiej. Głównym punktem programu będzie próba pobicia rekordu w wyrecytowaniu rozwinięcia liczby Pi. Dotychczasowy rekord należy do studenta budownictwa z Politechniki Krakowskiej Dawida Wójcika. W 2014 roku pobił swoje poprzednie rekordy i wyrecytował 1954 liczby po przecinku. Wśród zaplanowanych atrakcji znalazł się też wykład „Kwadratura koła”, który wygłoszą dr Beata Strycharz-Szemberg i dr Magdalena Grzech z Zakładu Metod Geometrycznych Instytutu Matematyki PK.

Już po raz ósmy na obchody Święta Liczby Pi zapraszają Instytut Matematyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego oraz Studenckie Koło Naukowe „Rozmaitości”. Tegoroczne wydarzenie rozpocznie się w piątek 18 marca o godz. 10 na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Tegoroczne obchody uświetni wykład popularyzatora matematyki doktora Krzysztofa Ciesielskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wszyscy chętni mogą wziąć udział w konkursach: „Pi ukryte wokół nas” oraz „Poemat o Pi”.

Przez dwa dni - 14 i 15 marca - Święto Pi będą świętowali goście Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UŚ odbędzie się wtedy festiwal nauk ścisłych i przyrodniczych. Wśród przygotowanych wykładów, warsztatów czy pokazów coś atrakcyjnego znajdą dla siebie zarówno pasjonaci nauk ścisłych i zaprzysięgli humaniści. W programie m.in.: krótka historia liczb, matematyczne rewolucje w naukach biologicznych, kilka słów o dziwnych liczbach. Szczegółowy pogram festiwalu jest dostępny na stronie: http://swietopi.pl/harmonogram.php

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ mki/