Nowe Monasterzysko powstało w 1320 roku na polecenie Hermanna von Oppen, komtura elbląskiego należącego do Zakonu Krzyżackiego. Pierwsze wzmianki na temat badanego obecnie przez archeologów cmentarza pochodzą z końca XVI wieku, kiedy powstał w tym miejscu kościół ewangelicki ufundowany przez Joachima von Belau (Belaw). Nekropola była użytkowana do II wojny światowej. Następnie stała się obiektem grabieży i dewastacji.

Archeolodzy z Instytutu Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego (IAiE UG) pojawili się po raz pierwszy w tym miejscu we wrześniu 2014 roku. Przeprowadzili wtedy badania archeologiczne na terenie historycznego cmentarza ewangelickiego i kościoła, który pod koniec XVIII wieku został rozebrany. Prace były prowadzone z inicjatywy Stowarzyszenia Mieszkańców i Przyjaciół Wsi Nowe Monasterzysko. "Celem naszych dotychczasowych badań było zarówno naukowe rozpoznanie, jak i uporządkowanie terenu cmentarza. W trakcie wykopalisk prowadziliśmy również prace, których zadaniem było zabezpieczenie stanowiska przed jego dalszą degradacją. Szczególnej uwagi wymagała XVII-wieczna krypta rodu von Belau" – wyjaśnia Wacław Kulczykowski, kierownik wykopalisk z ramienia IAiE UG.

W trakcie zeszłorocznych prac archeolodzy odsłonili całą kryptę, zabezpieczyli jej konstrukcję, a kości ludzkie zostały zbadane przez antropologa. Po zakończeniu badań szczątki umieszczono w specjalnie przygotowanej skrzyni i pochowano w trakcie ceremonii pogrzebowej.

"W otoczeniu krypty oraz w jej wnętrzu odnaleźliśmy liczne zabytki związane z historią cmentarza. Wśród nich były fragmenty kamiennych płyt nagrobnych oraz krzyży, ceramiczne epitafia, a także ozdobne, żeliwne elementy ogrodzenia krypt, grobów i terenu cmentarza. Natrafiliśmy również na przedmioty, które prawdopodobnie należały do XIX-wiecznych mieszkańców wsi: cybuch fajki nowożytnej oraz monetę" – wylicza Kulczykowski.

Zeszłoroczne prace cieszyły się wielkim zainteresowaniem lokalnej społeczności. Archeolodzy oprowadzali po stanowisku grupy młodzieży szkolnej oraz wszystkich pasjonatów historii. "Ze względu na bardzo duże zainteresowanie zajęciami postanowiłem w tym roku kontynuować ten pomysł i pozyskać środki na jego rozwinięcie i uatrakcyjnienie, żeby ze spontanicznego uczynić go zorganizowanym i dostępnym dla szerszej grupy odbiorców. Udało się nam zdobyć środki z konkursu popularyzatorskiego eNgage (w ramach projektu SKILLS współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego), który zorganizowała Fundacja na rzecz Nauki Polskiej" – opowiada Kulczykowski.

Celem archeologów, w ramach zwycięskiego projektu „Archeologia Live & Online”, jest zaprezentowanie specyfiki pracy archeologa w miejscu wykopalisk i zawodu archeologa od realistycznej strony. Naukowcy chcą odczarować wizję archeologa, jako awanturnika Indiany Jonesa oraz wyjaśnić znaczenie prac archeologicznych dla ratowania zabytków kultury. Jednocześnie będą się starać przekonać, że archeologia może być atrakcyjną ścieżką zawodową. W tym celu zorganizowany zostanie cykl spotkań z młodzieżą szkolną i lokalną społecznością. Przybyli m.in. poznają nowoczesne metody prowadzenia wykopalisk oraz wezmą aktywny udział w wykopaliskach pod okiem naukowców. Organizatorzy akcji nadal czekają na zgłoszenia grup szkolnych zainteresowanych przedsięwzięciem.

Archeolodzy pokażą swoje wykopaliska również w Internecie. Na badanym cmentarzu zainstalują kamery IP, których zadaniem będzie przekazywanie obrazu na żywo z wykopalisk. Dzięki temu rozwiązaniu każdy będzie mógł oglądać postępy w pracach przy użyciu zwykłej przeglądarki internetowej oraz specjalnie zaprojektowanej do tego celu aplikacji na urządzenia mobilne. Dodatkowo, za pomocą aplikacji, można będzie połączyć się z wirtualnym dziennikiem badań prowadzonym na profilach projektu na Facebooku i Twitterze, na których na bieżąco zamieszczane będą wiadomości, zdjęcia oraz filmy ze stanowiska.

Szczegółowe informacje o przedsięwzięciu dostępne są na stronie. 

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/