O znalezisku w gminie Sobków, dokonanym w czerwcu podczas wykopalisk prowadzonych przed planowaną rozbudową krajowej „siódemki”, poinformował kielecki Oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad - to na zlecenie tej instytucji pracują archeolodzy.

Rzeczniczka instytucji Małgorzata Pawelec-Buras podkreśliła, że diadem był pojedynczym znaleziskiem i konieczne są jeszcze dokładne badania dotyczące jego pochodzenia.

Diademy to rzadko odkrywane zabytki z wczesnej epoki brązu. Są to ozdoby wykonane z brązu w formie taśmy, zdobionej metodą puncowania, czyli wyciskania tzw. puncą (wybijakiem) punkcików, tworzących na diademie układy wzorów.

Zabytek z Brzegów wykonano z szerokiej na ok. 13-15 cm, cienkiej blachy brązowej, zakończonej z obu stron rurkowatym zawinięciem. W centralnej części diademu można zobaczyć zdobienie w kształcie krzyża - kółko z czterema odchodzącymi od niego promieniami. Według badaczy, równoramienny krzyż spotykany na tego rodzaju ozdobach można interpretować jako symbol kultu Słońca.

Diadem zdobią też podwójne rzędy punkcików na dolnej i na górnej części taśmy, a także pionowe pasy, złożone z trzech kolumn punktów - rozdzielają one dwa łukowato wygięte rzędy punktów.

Ze wstępnego raportu archeologów wynika, że odkrycie z Brzegów może być trzecim diademem z terytorium kultury trzcinieckiej (1750-1200 r. p. n.e.), jakie dotąd odnaleziono.

Ich zdaniem, zabytek można łączyć z kulturą trzciniecką, ponieważ znaleziono go na terenie osady tej kultury i wykonano w stylistyce związanego z kulturą trzciniecką diademu z Dratowa (woj. lubelskie). Kolejny tego typu okaz znaleziono w miejscowości Wojdal (woj. kujawsko-pomorskie), już na pograniczu kultury trzcinieckiej i przedłużyckiej - w zespole grobowym zaliczonym do tej pierwszej.

Jak podkreślił w rozmowie z PAP właściciel firmy prowadzącej prace archeologiczne w Brzegach Igor Maciszewski, diadem musi być poddany badaniom, które m.in. dokładnie określą właściwości materiału, z jakiego został wykonany i pozwolą na podanie wieku przedmiotu. Obiekt zostanie też poddany konserwacji.

„To nie jest znalezisko funkcjonujące w jakimś kontekście, to znalezisko przypadkowe – nie odkryte np. w grobie. Prawdopodobnie diadem mógł się znaleźć w tym miejscu później, w różny sposób, choćby po wylaniu rzeki. Wagą tego znaleziska jest to, że jest rzadkie i bardzo dobrze zachowane” – dodał Maciszewski.

Przypuszcza się, iż diademy był ozdobami głowy, noszonymi przez osoby o wysokim statusie społecznym - przywódcę, naczelnika plemienia lub osobę pełniącą funkcje religijne. Wyroby z brązu posiadały bardzo dużą wartość materialną.

Pojedyncze egzemplarze diademów z wczesnej epoki brązu znane są m.in. z odkryć na Węgrzech, Szwecji, w Niemczech, w okolicach Kaliningradu w Rosji, zaś w Polsce – najczęściej na zachodzie i północy kraju.

Kultura trzciniecka należy do większego zespołu kulturowego Trzciniec-Komarów-Sośnica. Właściwa kultura trzciniecka, nazwana od stanowiska Trzciniec (woj. lubelskie), występowała ok. XVI-XIII w. p.n.e. i obejmowała dorzecze górnej i środkowej Wisły, górnej Warty i Noteci, dorzecze Bugu i Narwi, sięgając na zachodnie Polesie i zachodni Wołyń.

Większość znalezisk kultury trzcinieckiej pochodzi z osad, na które składały się krótkotrwałe obozowiska, jak również małe i duże osady ze stałą zabudową, gdzie zachowały się ślady ziemianek i jam gospodarczych. Przedstawiciele tej kultury, w zależności od środowiska geograficznego, zajmowali się rolnictwem, hodowlą lub zbieractwem i łowiectwem.

PAP - Nauka w Polsce

ban/ gma/