Efekty placebo i nocebo mogą zachodzić już w nieświadomości człowieka, a nie dopiero pod wpływem jego świadomych oczekiwań, jak wcześniej sądzono - odkryli amerykańscy i szwedzcy naukowcy.
Na podstawie wyników uzyskanych w dwóch eksperymentach badacze z Massachusetts General Hospital i Beth Israel Deaconess Medical Center/Harvard Medical School wraz z kilkoma szwedzkimi naukowcami twierdzą, że efekty placebo i nocebo mogą być przynajmniej po części procesami zachodzącymi bez udziału świadomości człowieka.
Rezultaty badań opublikowano w internetowym wydaniu czasopisma "Proceedings of the National Academy of Sciences".
"W naszym badaniu zastosowaliśmy nowy projekt eksperymentalny i uzyskaliśmy wyniki, które wskazują na to, że efekty placebo i nocebo są oparte na mechanizmach mózgowych niezależnych od świadomości poznawczej. Człowiek może zareagować na placebo lub nocebo, nawet jeśli jest nieświadomy żadnych oczekiwań, sugerujących poprawę lub pogorszenie jego stanu" - mówi Karin Jensen, główna autorka badania.
Efekt placebo polega na tym, że osoba chora odczuwa poprawę stanu zdrowia, pomimo podania substancji lub zastosowania terapii, teoretycznie obojętnej dla jej organizmu. Z kolei termin efekt nocebo ukuto na określenie reakcji odwrotnej, kiedy to pacjent podupada na zdrowiu po zadziałaniu czynnika, który nie powinien mieć na niego wpływu.
Naukowcy od dawna starają się rozwiązać zagadkę działania efektów placebo i nocebo.
Dotychczas sądzono, że przyczyną wystąpienia jednego z wspomnianych efektów są oczekiwania i wiara pacjenta w skuteczność leczenia (chemicznie obojętnej tabletki, bądź niesprawdzonej terapii), bądź przeciwnie w jego nieskuteczność, a wręcz szkodliwość.
Jednak wyniki późniejszych badań z zakresu psychologii poznawczej, które udowodniły, że człowiek uczy się reagowania na nagrodę lub zagrożenie bez udziału świadomości, a jego procesy są szybkie i automatyczne, skłoniły badaczy do sprawdzenia, czy podobna sytuacja nie zachodzi w przypadku efektów nocebo i placebo. Okazało się to możliwe.
"To (efekt placebo lub nocebo - przyp. PAP) nie zachodzi pod wpływem myślenia pacjenta o tym, co nastąpi; to następstwo nieuświadomionych oczekiwań umysłu bez udziału jakichkolwiek świadomych myśli. To jest mechanizm automatyczny, szybki i silny, który nie podlega rozważaniom czy osądowi. Wyniki naszych badań otwierają zupełnie nowe drzwi w kierunku zrozumienia placebo i rytuałów medycznych" - komentuje Ted Kaptchuk, współautor przedsięwzięcia. (PAP)
ooo/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
