W ramach projektu EPIGENOM zaprezentowano pierwsze na tak dużą skalę badanie zegarów epigenetycznych w populacji polskiej i przeprowadzono kompleksową analizę związków wielu nawyków i stylu życia z tempem starzenia się Polaków. O wynikach badania poinformowali przedstawiciele Uniwersytetu Jagiellońskiego w przesłanym PAP komunikacie.

Starzenie jest podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób. Wiek chronologiczny (to, ile się ma lat) stanowi jednak jedynie bardzo przybliżoną miarę procesów starzenia, a osoby w tym samym wieku chronologicznym mogą wykazywać znaczące różnice w indywidualnym tempie starzenia się - czytamy w komunikacie.

Badania przeprowadzone w ostatnich 10 latach wykazały, że starzenie się organizmu wykazuje silny związek z metylacją DNA. Metylacja DNA to chemiczna modyfikacja DNA, która nie wiąże się ze zmianą sekwencji genomu i jest elementem epigenetycznej regulacji ekspresji genów. Oznacza to, że wzór metylacji DNA zmienia się wraz z wiekiem i w wielu regionach genomu obserwujemy silną korelację tych zmian z wiekiem.

Co istotne, metylacja DNA może być w pewnym stopniu wrażliwa na wpływ czynników środowiskowych, w tym stylu życia, a pomiar wieku epigenetycznego stanowi bardzo dobrą miarę starzenia biologicznego.

Zaproponowano wiele tzw. zegarów epigenetycznych, a więc algorytmów, które na podstawie wzoru metylacji DNA mierzą wiek biologiczny i ryzyko śmiertelności.

Badania potwierdziły negatywny wpływ palenia papierosów na procesy starzenia. “Palenie papierosów jest uznawane za podstawowy czynnik starzenia epigenetycznego, a badania wykazały, że Polacy palący papierosy są biologicznie średnio ok. 4 lata starsi niż osoby niepalące” - czytamy w komunikacie UJ.

Badania potwierdziły też znany w literaturze korzystny wpływ na odmłodzenie aktywności fizycznej, ale jednocześnie po raz pierwszy na świecie wykazały korzystny wpływ jogi/technik relaksacyjnych/medytacji na starzenie epigenetyczne. Jak wskazują przeprowadzone badania korzystny wpływ na tempo starzenia się ma ograniczenie ilości spożywanego mięsa i odpowiednia liczba godzin snu.

Po raz pierwszy na świecie wykazano również, że spożycie kawy działa korzystnie na starzenie epigenetyczne związane ze stanem zapalnym.

W komunikacie zwrócono uwagę, że starzenie epigenetyczne jest wypadkową działania stylu życia i genów. A przeprowadzone badania dostarczyły istotnych wyników wskazując, że wariant genu SOC2 może mieć wpływ na tempo naszego starzenia.

Przeprowadzone badania mogą znaleźć zastosowanie w diagnostyce do oceny ryzyka rozwoju chorób, w interwencjach klinicznych, aby właściwie ukierunkować leczenie pacjenta, do opracowywania programów zdrowotnych mających na celu poprawę jakości życia, a także w kryminalistyce poprzez uzupełnienie portretu genetycznego sprawcy przestępstwa o dodatkowe informacje związane ze stylem życia.

Przeprowadzone badania stanowią również zbiór wskazówek, praktycznych informacji na temat rodzajów zegarów epigenetycznych, ich właściwego zastosowania i interpretacji uzyskanych wyników, co ma kluczowe znaczenie dla przyszłego wdrożenia tego typu technologii do klinik czy laboratoriów diagnostycznych.

Wyniki badań ukazały się w czasopiśmie GeroScience.

Projekt EPIGENOM realizowany jest ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. W skład konsorcjum wchodzi: Uniwersytet Jagielloński, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji w Warszawie i Uniwersytet Łódzki.

PAP Nauka w Polsce

lt/ zan/