"Dysponujemy ponad 30 milionami złotych i jesteśmy w stanie te pieniądze podzielić na 18 zespołów badawczych. Jest to nieco ponad 88 naukowców, a przecież w ukraińskiej nauce pracowało tysiące naukowców - to pokazuje skalę problemu" - zauważył w czwartek prezes PAN podczas konferencji poświęconej długofalowemu programowi wsparcia ukraińskich naukowców.

Zaznaczył, że program wsparcia to wciąż za mało do tego, aby ukraińska nauka "przeszła suchą stopą przez tę straszliwą burzę". Wyraził nadzieję na otrzymanie dodatkowej pomocy od Komisji Europejskiej i innych krajów. "Bardzo liczymy na to, że wreszcie Komisja Europejska znajdzie fundusze na to, żeby wesprzeć ukraińskich naukowców i że inne kraje szerzej włączą się w pomoc" - powiedział.

Polska Akademia Nauk i Narodowa Akademia Nauk USA wspólnie wybrały 18 ukraińskich zespołów badawczych z różnych dyscyplin naukowych, które otrzymają wsparcie finansowe w wysokości do ok. 200 tys. USD (814 tys. zł) rocznie przez okres do trzech lat. Celem finansowania - łącznie ok. 8 mln USD (33 mln zł) - jest zapewnienie ukraińskim naukowcom stabilnych warunków do prowadzenia badań, które w przyszłości pomogą w odbudowie nauki na Ukrainie. Wsparcie finansowe dla grantów zapewniają również Towarzystwo Królewskie w Wielkiej Brytanii, wydawnictwo Elsevier, National Cheng Kung University na Tajwanie, Niemiecka Narodowa Akademia Nauk Leopoldina oraz Królewska Szwedzka Akademia Literatury, Historii i Starożytności.

Osiemnaście zwycięskich zespołów, wybranych spośród 174 zgłoszeń, prowadzi badania m.in. w następujących dyscyplinach naukowych: astronomia, nauki o środowisku, matematyka, psychologia, nauki o materiałach i inżynieria, rolnictwo, nauki biomedyczne, fizyka i chemia. Osiem z 18 wybranych zespołów badawczych kierowanych jest przez kobiety.

Grupy badawcze będą prowadziły prace w instytutach Polskiej Akademii Nauk. Co ważne, ich członkowie będą posiadali podwójną afiliację. Oznacza to, że ich dokonania będą przypisywane do dorobku instytutu PAN, który gości kierowniczkę lub kierownik grupy, jak i do dorobku wybranej jednostki naukowej w Ukrainie. Naukowcy mogą prowadzić badania na terytorium Ukrainy, ale kierownik projektu musi pracować w Polsce.

Konarzewski wyjaśnił, że pomimo, że są to zespoły ukraińskie, działają w polskich instytutach, co sprawia, że ich współpraca z polskimi naukowcami jest absolutnie kluczowa.

"To jest naprawdę inspirujące obserwować jak fundacje i korporacje podeszły do problemu i rzeczywiście pomogły wesprzeć ukraińskich naukowców. Przecież to nie służy nikomu na świecie, że Ukraina jako naród, nie będzie w stanie odbudować swojej dawnej potęgi czy przekroczyć swoich dawnych możliwości naukowych" - powiedziała PAP prezes Narodowej Akademii Nauk USA Marcia McNutt.

Zaznaczyła, że istotne jest aby ukraińscy naukowcy czuli, że społeczność międzynarodowa ich wspiera, kibicuje im i że podejmuje wszelkie możliwe działania, aby zapewnić im infrastrukturę, kontakty międzynarodowe i wsparcie finansowe, dzięki czemu będą mogli kontynuować swoją pracę.

"Wielu fundatorów i moich kolegów z National Academy of Sciences w USA wyraziło zainteresowanie i gotowość do działania, aby dokonać rzeczywistej zmiany. To sprawiło, że wszyscy poczuli, że jest to jedno z najważniejszych zadań, jakie możemy podjąć, aby zapewnić dalszy rozwój ukraińskiej nauki" - dodała.

"Myślę, że w pewnym momencie nacisk zostanie przeniesiony z samego utrzymywania tych grup, na rzeczywiste odbudowanie nauki na Ukrainie. Ukraińscy naukowcy nie powinni czuć, że muszą polegać na instytutach poza granicami ich kraju, aby zastąpić te, które zostały zniszczone" - podkreśliła McNutt. Zapewniła, że dzięki międzynarodowej pomocy będą w stanie zbudować nowe, lepsze i jeszcze bardziej zaawansowane obiekty w samej Ukrainie.

To już drugi program wsparcia naukowców z Ukrainy realizowany przez PAN. Wcześniejszy, uruchomiony tuż po wybuchu wojny w Ukrainie, koncentrował się na zapewnieniu indywidualnego wsparcia badaczom i badaczkom. Polska Akademia Nauk we współpracy z Amerykańską Akademią Nauk oraz innymi podmiotami z zagranicy zapewniła pomoc 220 ukraińskim naukowcom.(PAP)

Nauka w Polsce, Delfina Al Shehabi, Szymon Zdziebłowski

del/ szz/ mhr/