Minister edukacji i nauki powołał 1 sierpnia br. zespół doradczy do spraw opracowania projektu ustawy o Polskiej Akademii Nauk (PAN). Jak czytamy w zarządzeniu szefa MEiN, do zadań zespołu należy opracowanie projektu ustawy o PAN wraz z uzasadnieniem i przedstawienie go ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

"Do końca roku będziemy mieli jasno zdefiniowano rozwiązania formalno-prawne projektu ustawy" - powiedział PAP wiceminister edukacji i nauki Włodzimierz Bernacki, pytany o postępy prac tego zespołu. Dodał, że w ubiegłym tygodniu zespół ten przedstawił swoją diagnozę funkcjonowania PAN.

"Wydaje się, że objęcie funkcji przez prezesa-elekta PAN przez prof. Marka Konarzewskiego będzie dobrym momentem, aby wejść w dyskurs ze środowiskiem akademii. Z jego strony jest bardzo wyraźnie zdefiniowana chęć współpracy. Deklaruje on też konieczność dokonania nowelizacji ustawy o PAN, ale niekoniecznie w kierunku zaproponowanym przez obecnego wiceprezesa PAN, prof. Pawła Rowińskiego" - powiedział Bernacki.

Prof. Konarzewski funkcję prezesa PAN będzie pełnił przez cztery lata, od stycznia 2023 r. do 2026 r. Zastąpi na tym stanowisku prof. Jerzego Duszyńskiego. W szrankach o fotel prezesa Konarzewski pokonał obecnego wiceprezesa PAN, prof. Pawła Rowińskiego. To zespół pod kierownictwem Rowińskiego przygotował projekt nowelizacji ustawy o PAN i przekazał w 2021 r. szefowi MEiN Przemysławowi Czarnkowi. W styczniu Czarnek powiedział PAP, że ten dokument "jest nie do zaakceptowania w takim kształcie."

Prof. Konarzewski pytany o projekt zespołu prof. Rowińskiego przyznał, że część jego pomysłów pokrywa się z tymi wypracowanymi przez prezydium PAN, dlatego - jak dodał - nie ma sensu zaczynać prac nad projektem od początku.

Proponowane zmiany dotyczą m.in. organów PAN, którymi są: Zgromadzenie Ogólne Akademii, Prezydium Akademii, prezes Akademii i kanclerz Akademii. W projekcie zespołu prof. Rowińskiego dodano w nim dwa organy PAN: Międzynarodową Radę Akademii i Zgromadzenie Ogólne Instytutów Akademii.

Wiceminister Bernacki pozytywnie ocenił chęć włączenia do organów akademii dyrektorów instytutów, ale stwierdził, że ich rola jest zbyt słaba np. w porównaniu wpływu, jaki mieliby mieć na Akademię młodzi naukowcy. Podkreślił, że PAN powinna ulec demokratyzacji w kontekście dotyczącym roli i znaczenia dyrektorów instytutów akademii.

Bernacki wskazał na potrzebę zmian w zakresie wyboru członków akademii. Obecnie, według ustawy o PAN kandydatem na członka Akademii może zostać osoba, która uzyskała pisemne rekomendacje trzech członków Akademii; rady naukowej instytutu naukowego lub instytutu badawczego posiadającego prawo nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego; senatu uczelni posiadającej uprawnienie do nadawania stopnia doktora habilitowanego lub pięciu osób, które wyróżniają się szczególnym dorobkiem naukowym i autorytetem, wśród których co najmniej jedna osoba jest zatrudniona za granicą na stanowisku profesora lub równorzędnym, a pozostałe posiadają tytuł profesora nadany w Rzeczypospolitej Polskiej.

"Zadziwiające, że korzysta się tylko z jednej ścieżki poprzez rekomendację trzech członków Akademii, mimo że są dostępne inne opcje. W ten sposób mamy do czynienia z prostą reprodukcją" - ocenił.

Polska Akademia Nauk od kilku lat pracuje nad różnymi koncepcjami swojej własnej reformy. Prezes PAN prof. Jerzy Duszyński proponował już m.in., by w ramach reformy powołać Uniwersytet Polskiej Akademii Nauk (PAN). Powstał też pomysł stworzenia konsorcjów z uczelniami lub szkół doktorskich. W 2017 r. prof. Duszyński informował, że nad koncepcjami reformy pracują w PAN różne grupy.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ mhr/