Listę zdobywców grantów ogłoszono we wtorek w południe.

W tej edycji ERC przeznaczyła w sumie na wszystkie granty 636 mln euro. Projekty zostaną zrealizowane w 26 krajach europejskich. Najwięcej w Niemczech (81 projektów), Wielkiej Brytanii (70), Holandii (40), Francji (39) – poinformowało biuro prasowe ERC.

Starting Grants mogą otrzymać naukowcy od 2 do 7 lat po doktoracie, na projekt trwający do 5 lat. ERC wspiera nowatorskie pomysły we wszystkich dziedzinach nauk. Laureaci mają swobodę w wyborze programu badawczego i budowy własnego zespołu.

Wśród badaczy, którzy zrealizują grant w polskich ośrodkach znalazła się dr hab. Katharina Bogusławski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pokieruje ona projektem "Devising Reliable Electronic Structure Schemes through Eclectic Design". ERC przyznała jej grant w wysokości ponad 1,2 mln euro.

"Planuję przełamać paradygmaty obliczeniowe stosowane w elektronice organicznej, np. do projektowania bardziej wydajnych ogniw fotowoltaicznych" - wyjaśnia badaczka cytowana w komunikacie Narodowego Centrum Nauki (NCN). Część wyników jej badań może mieć zastosowanie w przemyśle. W ramach projektu ma powstać także instrument obliczeniowy black box, z którego będą mogli korzystać użytkownicy chcący modelować materiały przy użyciu chemii kwantowej.

Jak podało NCN, Boguslawski jest chemiczką kwantową, w swoich badaniach łączy chemię, fizykę, matematykę i informatykę stosowaną. Skupia się na rozwoju nowatorskich metod obliczeniowych pozwalających na modelowanie właściwości cząsteczek chemicznych o dużych rozmiarach, bez konieczności robienia badań eksperymentalnych.

Drugim laureatem grantu ERC z UMK jest dr hab. Piotr Wcisło, który zrealizuje projekt „New experimental methods for trapping cold molecular hydrogen”. Jak informuje NCN, badania potrwają 5 lat, a naukowiec otrzyma 1,9 miliona euro. Wcisło bada najprostsze układy atomowe i molekularne, których strukturę można wyliczyć z podstawowych praw teorii kwantowej, i mierzy ich własności niezwykle dokładnie, wykorzystując najnowocześniejsze techniki laserowe.

Molekuła wodoru jest bardzo atrakcyjna do badania fizyki podstawowej, bo to najprostsza molekuła jaka istnieje w przyrodzie – ma tylko dwa protony i dwa elektrony. Można ją bardzo dokładnie wyliczyć z zasad teorii kwantowej, bardzo trudno ją jednak mierzyć eksperymentalnie, gdyż słabo oddziałuje z polami elektromagnetycznymi. "W środowisku w ogóle się nie dyskutuje o tym, żeby pułapkować molekułę wodoru. A my we wniosku nie dość, że pokazaliśmy, że nie ma fundamentalnych fizycznych ograniczeń, żeby to zrobić, to jeszcze zaproponowaliśmy konkretny schemat, jak to zrobić, wykorzystując m.in. bardzo silne lasery i nadprzewodzące cewki" – wskazał badacz z UMK, cytowany w komunikacie prasowym Narodowego Centrum Nauki.

ERC Starting Grant zdobył również dr Adam Kłosin z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, który zrealizuje projekt „The spatial organization of gene regulation in embryonic development”. Adam Kłosin jest biologiem komórkowym i genetykiem badającym mechanizmy regulacji genów u eukariontów. Naukowiec chce zbadać procesy regulujące organizację przestrzenną ekspresji genów podczas rozwoju embrionalnego i podczas odpowiedzi na stres w zarodkach organizmu modelowego, nicienia Caenorhabditis elegans - podaje NCN.

„Grant jest przeznaczony na badania procesów regulacji działania genów. Komisja doceniła mój projekt, ponieważ to, czym się zajmuję, było do tej pory badane na komórkach, a my chcemy przetestować nasze założenia na organizmach modelowych – nicieniach” – mówi Adam Kłosin cytowany w komunikacie prasowym Instytutu Nenckiego.

Jak podał Instytut, grant w wys. 1,95 mln rozłożony na 5 lat pozwoli na zakup wysoko wyspecjalizowanego sprzętu badawczego, w tym przypadku mikroskopu, materiałów niezbędnych do przeprowadzenia analiz oraz zatrudnienie dodatkowych naukowców.

Czwartym zdobywcą grantu jest dr inż. Rafał Kucharski, specjalista od transportu i uczenia maszynowego z Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego – kierownik projektu „Playing urban mobility games with intelligent machines. Framework to discover and mitigate human-machine conflicts”. ERC przyznała mu 1,49 mln euro, a projekt będzie trwał pięć lat.

NCN wyjaśniło, że Kucharski zbada, jaki wpływ będzie miała sztuczna inteligencja na mobilność miejską.

"To jak funkcjonują miasta i że pewne drogi się korkują, a linie tramwajowe czy autobusowe są bardziej obciążone wynika z interakcji między ludźmi i z naszych decyzji, o której godzinie wyjechać, jaki środek transportu i trasę wybrać. Jeśli decyzję zaczną podejmować za nas roboty czy maszyny ze sztuczną inteligencją, to jest ryzyko, że z nami wygrają" – mówi naukowiec, cytowany w komunikacie NCN. Jego zdaniem, może się okazać, że właściciele samochodów wyposażonych w sztuczną inteligencję mniej czasu stracą w korkach, a ci którzy nie dysponują dostępem do technologii, będą ponosić coraz większe koszty, bo ograniczone zasoby zostaną wykorzystane przez sztuczną inteligencję. „W moim projekcie chcę sprawdzić, czy faktycznie tak będzie, jak będziemy współistnieć z maszynami i jak ewentualnie tym negatywnym scenariuszom przeciwdziałać” – tłumaczy Kucharski.

Jako podała ERC, w rozstrzygniętej właśnie edycji spłynęło niemal 3 tys. propozycji projektów naukowych. Granty otrzyma 408 z nich. Pracę dzięki finansowaniu ERC otrzyma ponad 2 000 naukowców po doktoracie, doktorantów i innych pracowników administracyjnych.

Europejska Rada ds. Badań przyznaje granty ERC Starting Grants od 2007 r. Jej budżet wynosi ponad 16 mld euro i jest częścią programu Horizon Europe. Członków Rady Naukowej – ciała zarządzającego – wybiera Komisja Europejska.

PAP - Nauka w Polsce, Urszula Kaczorowska

uka/ agt/