Wskazują na to eksperymenty na zwierzętach, opisywane na łamach „Cell Reports Medicine”. W próbach przeprowadzonych przy użyciu bakterii trądu Mycobacterium leprae udało się badaczom prawie dwukrotnie zwiększyć objętość wątroby amerykańskiego pancernika. Nie wywołują one uszkodzeń, takich jak włóknienie narządu czy transformacja nowotworowa, co powodują niektóre patogeny.

Zmianom nowotworowym w komórkach sprzyja wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) - pod jego wpływem może rozwinąć się rak szyjki macicy u kobiet. Z kolei zakażenie wątroby wirusami powodującymi zapalenie tego narządu sprzyja jej włóknieniu, jak i zmianom nowotworowym.

W przypadku zakażenia bakterią trądu uszkodzenia powstają we włóknach nerwowych, skórze i oczach. Stąd charakterystyczne objawy tej choroby, takie jak odbarwienia i pogrubienia skóry, zaburzenia czucia na skutek uszkodzenia powierzchniowych nerwów obwodowych, zaniki mięśniowe i deformacje kostno-stawowe, oraz zapalenie rogówki lub spojówek.

Mycobacterium leprae w niektórych tkankach dokonuje również tzw. biologicznej alchemii – po kilku tygodniach przekształca na przykład komórki nerwów w komórki macierzyste. Co je cofa w rozwoju i odmładza, gdyż z komórek tych może powstać wiele innych komórek wyspecjalizowanych, takich jak komórki mięśni.

Specjaliści z uniwersytetu w Edynburgu wykazali to już przed prawie 10 laty, opisując swoje badania w 2013 r. na łamach pisma „Cel”. Opisali powstałe w ten sposób u myszy komórki macierzyste, które mogą krążyć po całym organizmie, gdyż nie mogą być rozpoznane przez układ immunologiczny.

W najnowszym eksperymencie przeprowadzonym w USA ci sami badacze ze Szkocji wspólnie specjalistami z Los Angeles wykorzystali amerykańskie pancerniki, u których łatwo jest hodować bakterie trądu. Potwierdzono, że mikrob ten jest w stanie odmłodzić wątrobę i pobudzić jej regenerację, która staje się podobna do tej u młodszych osobników. Nie wiadomo jednak, w jaki sposób się to odbywa.

Naukowcy potrafią cofać w rozwoju wyspecjalizowane komórki, na przykład komórki skóry, do etapu komórek macierzystych. Wykorzystują do tego odpowiednie manipulacje genetyczne. Potem przekształcają je w inne wyspecjalizowane komórki, na przykład nerwów. Nie zawsze jednak udaje się to przeprowadzić bez zakłóceń - czasami modyfikowane komórki ulegają transformacji nowotworowej.

Jedna z głównych autorek badania prof. Anura Rambukkana z Uniwersytetu Edynburskiego twierdzi, że bakterie trądu wykorzystują innych mechanizm odmładzania komórek. „Jest on bezpieczniejszy i trwa dłużej, bo jest to proces naturalny” – zaznaczyła w wypowiedzi dla BBC News.

Specjalistka ma nadzieję, że mechanizm ten będzie można lepiej poznać i wykorzystać do bardziej wydajnej regeneracji wątroby u pacjentów ze skrajną niewydolnością tego narządu, oczekujących już na jego przeszczep. „Naszym marzeniem jest wykorzystanie w medycynie regeneracyjnej i naprawczej tej samej strategii, którą stosuje bakteria trądu” – stwierdziła prof. Anura Rambukkana. (PAP)

Autor: Zbigniew Wojtasiński

zbw/ ekr/