Tradycja "Uranii" sięga roku 1919, kiedy to trzech uczniów warszawskiego gimnazjum założyło poprzedniczkę Uranii - o tym samym tytule. Jednak właściwy pierwszy drukowany numer ukazał się w 1922 roku. Wtedy pisownia tytułu miała formę „Uranja” i dopiero później zmieniła się na „Urania”, gdy nastąpiła reforma polskiej ortografii. Nazwa nawiązuje do Uranii, czyli muzy astronomii z mitologii greckiej.

Siedziba redakcji czasopisma wędrowała pomiędzy Warszawą, Lwowem i Krakowem, a od ćwierć wieku znajduje się w Toruniu. Obecna Nazwa „Urania – Postępy Astronomii” to efekt połączenia w 1998 roku miesięcznika „Urania” (wydawanego przez PTMA) z kwartalnikiem „Postępy Astronomii” (wydawanym przez PTA). Zachowano numerację „Uranii” – mówi dr hab. Maciej Mikołajewski, redaktor naczelny „Uranii – Postępów Astronomii”.

Jak dodaje, "Urania" jest jednym z najstarszych istniejących polskich czasopism i obecnie jeden z trzech najstarszych na świecie tytułów popularnonaukowych poświęconych astronomii spośród ukazujących się drukiem. "Obecnie 'Urania' jest nowoczesnym magazynem dla wszystkich osób, które interesuje astronomia i kosmos" – podkreśla Mikołajewski, cytowany w informacji przesłanej serwisowi Nauka w Polsce.

Witryna internetowa Uranii także należy do najstarszych stron w polskim internecie dotyczących astronomii. Jej pierwsza wersja powstała w 1997 roku, a obecnie stanowi duży, nowoczesny portal internetowy o kosmosie (https://www.urania.edu.pl). Kilka lat temu wystartował dodatkowo kanał Urania TV na YouTube, czasopismo jest też obecne w innych mediach społecznościowych.

Cały komplet numerów Uranii od 1922 roku można znaleźć w Cyfrowym Archiwum Uranii (https://www.urania.edu.pl/archiwum). Numery archiwalne i bieżące dostępne są też w wersjach cyfrowych w Google Play.

Wydawcami "Uranii" są Polskie Towarzystwo Astronomiczne (PTA) oraz Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (PTMA). PTA to organizacja zrzeszająca zawodowych astronomów, która istnieje od 1923 roku. Prowadzi działalność naukową i popularyzującą astronomię. Natomiast PTMA skupia osoby interesujące się astronomią i kosmosem. Powstało w 1919 roku. Obecnie posiada kilkanaście oddziałów w różnych rejonach Polski raz kilka sekcji tematycznych. Jest producentem telewizyjnej serii dla dzieci „Mała Urania”.

Z okazji stulecia pisma redakcja organizuje w Toruniu dwudniową konferencję pt. "100 lat Uranii. Astronomia – Kopernik – Wszechświat. 1922-2022", obejmującą m.in. prelekcje i wycieczkę do obserwatorium astronomicznego w Piwnicach koło Torunia, gdzie znajduje się siedziba „Uranii”.

Udział w pełnym dwudniowym programie wymaga rejestracji na stronie https://www.urania.edu.pl/100lat i wniesienia opłaty (100 zł), która obejmuje m.in. udział w dwudniowym programie, Wykład Kopernikański („Słońce – opiekun planet”, dr Paweł Preś z Uniwersytetu Wrocławskiego), obiad oraz wycieczkę po obserwatorium astronomicznym.

Wstęp jest natomiast wolny na dwie wieczorne prelekcje popularnonaukowe oraz koncert Voices of the Cosmos w godz. 17.45-20.00. W ich przypadku nie jest też konieczna wcześniejsza rejestracja. Wykład pt. „Atomy i galaktyki” wygłosi prof. Agnieszka Pollo z Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego, a o „Ciemnej materii i ciemnej energii” opowie prof. Zdzisław Musielak z Uniwersytetu w Teksasie.

Również bezpłatny jest wstęp na poranną część skierowaną do dzieci pt. „Mała Urania w kosmicznej przestrzeni”, gdzie będzie okazja na dużym ekranie zobaczyć serial telewizyjny „Mała Urania” oraz poznać aktorów z teatru lalkowego Baj Pomorski, którzy biorą w nim udział. Sesja dla dzieci zaplanowana jest na piątek w godz. 9.30-10.30. W przypadku grup zorganizowanych konieczna jest wcześniejsza bezpłatna rezerwacja miejsc.

Uroczystości w piątek 23 września odbędą się w sali kinowej Klubu Od Nowa przy ul. Gagarina 37a w Toruniu, z kolei w sobotę 24 września w Instytucie Astronomii UMK w Piwnicach koło Torunia.

Organizatorem rocznicowej konferencji jest Polskie Towarzystwo Astronomiczne oraz redakcja Uranii.

Nauka w Polsce

zan/