Za przyjęciem ustawy głosowało 231 posłów, 217 było przeciwko, a 2 wstrzymało się od głosu. Teraz ustawa trafi do Senatu.

Mowa o prezydenckiej ustawie o Akademii Kopernikańskiej. Według pomysłodawców nowa instytucja ma służyć wzmocnieniu polskiej kadry akademickiej i zwiększać jej konkurencyjność.

Wniosek o odrzucenie ustawy zgłosiły KO, Polska 2050 i PPS. Przepadł w głosowaniu.

Przepadły też poprawki zgłoszone prze Polskę 2050. Zakładały one skreślenie przepisów o utworzeniu Szkoły Głównej im. Mikołaja Kopernika. Poseł Wojciech Maksymowicz uzasadniał wcześniej w czasie prac w komisji, że zwłaszcza zapisy o utworzeniu wydziału medycznego w Olsztynie są "absolutnie irracjonalne". Podczas debaty w środę mówił, że pomysł powołania szkoły spotkał się z krytyką wszystkich znaczących środowisk związanych ze szkolnictwem wyższym i nauką.

Prezydencka minister Małgorzata Paprocka przekonywała w czasie środowej debaty w Sejmie, że ustawa jest "bez wątpienia polskiej nauce potrzebna" i była opracowana we współpracy z MEiN. Głównym celem ustawy – jak mówiła – ma być zintensyfikowanie współpracy międzynarodowej. "Projekt ustawy zakłada i określa reguły finansowania Akademii Kopernikańskiej. W żaden sposób nie jest celem tej ustawy pozbawienie środków finansowych innych instytucji naukowych" – zapewniła.

Autorzy regulacji podnoszą, że jej celem jest zwiększenie konkurencyjności i rozpoznawalności polskiej nauki w świecie. Akademia miałaby realizować program obejmujący m.in. finansowanie badań naukowych, w tym przyznawanie stypendiów kopernikańskich, grantów Mikołaja Kopernika, wspieranie Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika, przyznawanie nagród kopernikańskich czy powoływanie ambasadorów Akademii Kopernikańskiej.

Zgodnie z ustawą Akademię będzie tworzyło sześć Izb: Izba Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Izba Nauk Medycznych, Izba Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Izba Filozofii i Teologii, Izba Nauk Prawnych i Izba Laureatów Nagrody Kopernikańskiej.

Regulacja przewiduje również utworzenie powiązanej strukturalnie z Akademią uczelni publicznej – Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika. Choć siedzibą Szkoły będzie Warszawa, instytucja zintegruje jednostki funkcjonujące w kraju: Kolegium Astronomii i Nauk Przyrodniczych w Toruniu, Kolegium Nauk Medycznych w Olsztynie, Kolegium Nauk Ekonomicznych i Zarządzania w Warszawie, Kolegium Filozofii i Teologii w Krakowie, Kolegium Nauk Prawnych w Lublinie – napisano w uzasadnieniu.

Zgodnie z ustawą raz na pięć lat organizowany będzie Światowy Kongres Kopernikański. Jego organizatorem będzie Akademia. W związku z przypadającą w 2023 r. rocznicą 550-lecia urodzin Mikołaja Kopernika pierwszy kongres zostanie zorganizowany w tymże roku w Toruniu. Jego inauguracja nastąpi w dniu urodzin astronoma, tj. 19 lutego. Na Kongres zaproszeni zostaną badacze zajmujący się tematyką kopernikańską z całego świata.

Łączne wydatki dla budżetu państwa związane z obowiązywaniem ustawy w zakresie kosztów organizacji i funkcjonowania można szacunkowo określić na 25 mln zł rocznie – wskazano w uzasadnieniu ustawy.

Instytucje środowiska akademickiego, m.in. Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Polska Akademia Nauk opowiedziały się przeciwko ustawie i apelowały o wstrzymanie nad nią prac.

Szef rady Narodowego Centrum Nauki prof. Jacek Kuźnicki powiedział w czasie wtorkowych obrad w komisji sejmowej, że "Polska nauka i polskie środowisko naukowe nie potrzebują takiej ustawy." "Jest to projekt całkowicie niemerytoryczny, a ustawa o nauce powinna być merytoryczna. Jest to projekt polityczny i daje prawo politykom decydowania o członkach tej akademii oraz o przyznawaniu nagród, przyznawaniu grantów i innych rodzajów funduszy" – wskazał.

Wiceprezes Polskiej Akademii Nauk prof. Stanisław Czuczwar podkreślił z kolei, że finansowanie nauki w Polsce jest względnie niskie nad tle innych krajów UE. "W tej sytuacji tworzenie nowej instytucji naukowej naszym zdaniem mija się z celem" – powiedział.

Negatywnie na jej temat wypowiedziały się wszystkie ugrupowania, oprócz PiS. Wskazywano, że niejasne jest źródło finansowania akademii. Podnoszono, że będzie ona dublować zadania już istniejących instytucji. Posłowie zwrócili też uwagę na to, że instytucja ta będzie upolityczniona, a część zapisów zawartych w ustawie – niekonstytucyjna.

PAP - Nauka w Polsce,  Szymon Zdziebłowski

szz/ joz/