Prezydent Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt ustawy o Akademii Kopernikańskiej 2 marca br. Według założeń nowa instytucja ma służyć wzmocnieniu polskiej kadry akademickiej i zwiększać jej konkurencyjność.

W pisemnym apelu do prezydenta, przesłanym we wtorek PAP, podkreślono, że "przedłożony projekt wywołuje poważne kontrowersje merytoryczne w środowisku akademickim, jest źródłem wielu negatywnych emocji i obaw wśród polskich uczonych".

"Sposób tworzenia, funkcjonowania i finansowania, a także celowość powołania Akademii jest dla większości środowiska niezrozumiały. Niejasne są przyczyny włączenia do jej struktury zaledwie części obszarów badawczych, z pominięciem innych, niezwykle ważnych dla rozwoju nauki i gospodarki naszego kraju. Sytuacja ta, w połączeniu z brakiem szerszej, środowiskowej dyskusji nad projektem, wywołuje różne spekulacje. Istotne zastrzeżenia przedstawiła także Polska Akademia Umiejętności. Istnieje zatem bardzo realne niebezpieczeństwo, iż projektowana ustawa stanie się źródłem rozłamu środowiska naukowego" – napisano.

Autorzy pisma podkreślają, że ich niepokój potęguje fakt, "iż projekt pojawia się w szczególnym i wyjątkowo niespokojnym czasie, gdy sytuacja gospodarcza jest trudna ze względu na rosnącą inflację, ceny paliw i energii oraz trwający kryzys humanitarny związany z wojną w Ukrainie oraz planowane bardzo wysokie koszty działań pomocowych".

"Tymczasem wdrożenie projektu wymaga znacznych nakładów finansowych, które będą absorbowały środki niezbędne na pokrycie skutków wzrostu cen oraz zwiększenia niezbędnych wydatków na obronność. Wpłynie to na pogorszenie trudnej sytuacji, w jakiej znajduje się dziś szkolnictwo wyższe i nauka, zmagające się z nieoszacowanymi jeszcze skutkami wciąż trwającej pandemii" – napisano.

Wskazano też na aktualne problemy finansowe środowiska, np. to, że "łączna wartość szacowanych zwiększonych kosztów funkcjonowania w 2022 r. tylko uczelni biorących udział w badaniu wynosi ponad 1 mld zł (wartość dla 74 jednostek spośród 97 publicznych uczelni zrzeszonych w KRASP)".

"Wymowa faktów jest nieubłagana: stosunek wartości minimalnego wynagrodzenia zasadniczego profesora do minimalnego wynagrodzenia pracownika zmniejszył się z 3,05 w 201 8 roku do zaledwie 2, 13 w 2022 roku. Pokazuje to dobitnie stopień spadku wartości wynagrodzeń w systemie szkolnictwa wyższego w stosunku do wzrostu płac w gospodarce" – czytamy.

Autorzy apelu podkreślają, że w piśmie KRASP z lutego do premiera Mateusza Morawieckiego wskazano na konieczność zwiększenia finasowania sektora szkolnictwa wyższego o ok. 3,4 mld złotych, "aby pokryć wzrastające koszty utrzymania infrastruktury uczelni i instytutów oraz przeprowadzenia niezbędnego zwiększenia wynagrodzenia, które zaledwie zrekompensuje skutki rosnącej inflacji i cen energii". Z podobnymi problemami zmagają się także instytuty Polskiej Akademii Nauk.

"Rozwój polskich uczelni i instytutów PAN służy całemu krajowi, decyduje o przyszłości młodych Polaków. Zwracamy się zatem z prośbą, aby Pan Prezydent zechciał rozważyć nasze argumenty. Bylibyśmy niezmiernie wdzięczni za zorganizowanie osobistego spotkania, na którym przedstawilibyśmy szczegółowo wszystkie wątpliwości, uwagi i problemy, jakie przedstawiony projekt stwarza dla polskiego środowiska akademickiego i systemu szkolnictwa wyższego. Nie znalazły się one w ocenie skutków regulacji" – napisano.

Pod listem podpisali się szefowie Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Akademii Nauk, Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki Związku Nauczycielstwa Polskiego i Krajowej Sekcji Nauki NSZZ "Solidarność".

Prezydent Andrzej Duda mówił 2 marca br., że Akademia Kopernikańska ma zapraszać do współpracy naukowców z całego świata. Zapewnił, że nowo powstała instytucja będzie miała wiele różnych form finansowania badań naukowych.

"Będą stypendia kopernikańskie, będą granty Mikołaja Kopernika, będą wreszcie nagrody kopernikańskie, które będą wręczane corocznie, niebagatelne, bo projekt przewiduje, że będzie to 500 tys. zł dla naukowca indywidualnie za ważne, istotne osiągnięcie naukowe" – powiedział. (PAP)

Autorka: Agata Zbieg

agz/ joz/