U dwojga astronautów (kobiety i mężczyzny) przebywających na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) zmiany w obiegu krwi spowodowały powstanie małych zakrzepów krwi, które mogły być śmiertelne. Na szczęście jednak zjawisko to nie miało groźnych następstw.

Odwrócenie przepływu nastąpiło w lewej żyle szyjnej wewnętrznej. To jedna z dwóch żył, które w warunkach normalnej grawitacji usuwają krew z głowy, gdy leżymy. W pozycji stojącej żyły szyjne wewnętrzne najczęściej zapadają się, aby ograniczyć odpływ krwi z głowy. Krew żylna płynie wtedy innymi żyłami, stawiającymi większy opór.

W warunkach ziemskich wsteczny przepływ w lewej żyle szyjnej wewnętrznej obserwowano niekiedy u osób, których żyła została zablokowana – na przykład przez guz rosnący w klatce piersiowej.

Ponieważ wiadomo, że mikrograwitacja może zmieniać przepływ krwi u ludzi, Karina Marshall-Goebel z KBR, firmy inżynieryjnej, zaopatrzeniowej i budowlanej z siedzibą w Teksasie oraz jej koledzy zastanawiali się, czy wpłynie na także na żyłę szyjna wewnętrzną.

Zespół z Teksasu przeprowadził pomiary i badania ultrasonograficzne naczyń krwionośnych u dziewięciu mężczyzn i dwóch kobiet na ziemi przed i po misjach na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Astronauci także przeprowadzali pomiary: w 50. i 150. dniu lotu.

U dwojga astronautów wykryto wsteczny przepływ krwi - być może dlatego, że w warunkach mikrograwitacji narządy w klatce piersiowej przemieściły się i ucisnęły lewą żyłę szyjną wewnętrzną. Najprawdopodobniej lokalizacja tego naczynia krwionośnego usposabia je do łatwego blokowania.

W przypadku kolejnych pięciu członków załogo stacji doszło do zastoju w tej samej żyle, a u jednej osoby wykryto zakrzep blokujący to naczynie. Ponieważ zakrzepy mogą być groźne dla życia (na przykład blokować naczynia płucne), osobie tej podano leki przeciwzakrzepowe.

Zespół badaczy poprosił grupę ekspertów o przejrzenie wszystkich poprzednich badań. Specjaliści znaleźli mały zakrzep w żyle astronauty, który wrócił już na Ziemię.

Na pokładzie ISS z powodzeniem przetestowano znane już z wcześniejszych misji rozwiązanie - podciśnieniową komorę obejmującą dolną połowę ciała, dzięki której można przemieścić krew do nóg. Godzinna sesja z użyciem tej komory poprawiła przepływ krwi u 10 z 17 testowanych osób, jednak pogorszyła u dwóch.

Jak zwraca uwagę Marshall-Goebel, astronautki być może powinny ponownie rozważyć przyjmowanie pigułek antykoncepcyjnych (w celu stłumienia miesiączki podczas pobytu na stacji kosmicznej), ponieważ środki te zwiększają ryzyko zakrzepów. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/