Chociaż na terenie Europy rzadko można natknąć się na pająka lub węża, którego jad stanowiłby zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka, większość ludzi na samą myśl o bliskim kontakcie z którymkolwiek z tych zwierząt czuje niewytłumaczalną odrazę i lęk. Czasem lęk ten przyjmuje postać fobii, która utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Mimo licznych badań w tym zakresie do tej pory nie udało się ustalić, czy strach przed pająkami i wężami jest zjawiskiem wrodzonym, czy pojawia się wskutek uczenia się przez doświadczenie lub modelowanie. Fakt, że w badaniach tych uczestniczyły przeważnie osoby dorosłe lub starsze dzieci, nie ułatwiał rozstrzygnięcia tej kwestii.

Wyniki najnowszego badania przeprowadzonego przez niemieckich i szwedzkich naukowców sugerują jednak, iż lęk przed pająkami i wężami to cecha wrodzona – spadek po naszych przodkach, którzy koegzystowali z tymi zwierzętami przez około 40 do 60 milionów lat.

Badacze z Instytutu Maxa Plancka obserwowali reakcje małych dzieci (w wieku co najmniej sześciu miesięcy) na widok różnych zwierząt lub przedmiotów. Zauważyli, że zdjęcia pająków i węży wywoływały u nich fizjologiczny stres.

„Kiedy pokazywaliśmy dzieciom zdjęcia węża lub pająka, zamiast kwiatka lub rybki tego samego rozmiaru i koloru, ich źrenice ulegały znacznemu rozszerzeniu. W warunkach stałego oświetlenia zmiana rozmiaru źrenic jest ważnym sygnałem i świadczy o aktywacji systemu noradrenergicznego w mózgu, który jest odpowiedzialny za reakcje stresowe. Nawet najmłodsze dzieci wyglądały na zestresowane tą grupą zwierząt” – opowiada Stefanie Hoehl, główna autorka badania.

„Wywnioskowaliśmy, że strach przed wężami i pająkami ma swoje źródło w ewolucji. Podobnie jak u innych naczelnych, mechanizmy w naszym mózgu umożliwiają nam identyfikowanie obiektów takich jak pająk, czy wąż i szybkie reagowanie na ich obecność. Ta ewidentnie odziedziczona reakcja stresowa predysponuje nas do uczenia się, że zwierzęta te są niebezpieczne i odrażające. Przy wystąpieniu innych sprzyjających czynników taka reakcja może przerodzić się w rzeczywisty strach, a nawet fobię” – podsumowuje badaczka.

Rezultaty badania publikuje czasopismo „Frontiers in Psychology”. Możemy o nich przeczytać na stronie: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2017.01710/full

(PAP)

ooo/ ekr/