Od 2015 r. Akademia Francuska przyznaje nagrodę za najważniejsze prace archeologiczne prowadzone w dolinie Nilu. Pierwszym laureatem została Francuska Misja Wykopaliskowa w Tanis, kierowana przez François Leclère z paryskiej szkoły wyższej École pratique des hautes etudes. Istotną częścią programu misji są badania geofizyczne, realizowane przez Polaków.
W ramach francuskiego projektu Tomasz Herbich z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie przygotował indywidualnie realizowany program badawczy, który polega nie tylko na poszukiwaniu śladów starożytnego osadnictwa, ale również związany jest z analizą paleośrodowiskową. Dzięki temu naukowcy poznają przy użyciu metod geofizycznych, bez wbicia łopaty w ziemię, zarówno gęstość i rodzaj antycznej zabudowy Tanis - miasta, które było stolicą Egiptu w 1 poł. I tysiąclecia p.n.e., jak również i jego otoczenie.
Do tej pory polski zespół uczestniczył w dwóch kampaniach w 2014 i 2015 roku. Planowana jest kontynuacja wspólnego przedsięwzięcia, ale już teraz badania wniosły duży wkład w poznanie Tanis. Polskiemu zespołowi udało się ustalić chronologię zasiedlenia obszaru miasta w okresie od początku I tysiąclecia p.n.e. do przełomu er.
„Było to możliwe dzięki temu, że obraz wynikający z badań geofizycznych jest tak wyraźny, że pozwala określić wiek zabudowy, na podstawie typowych dla danego okresu cech rozplanowania” – wyjaśnia PAP Tomasz Herbich.
W ten sposób zrekonstruowano pozycję poszczególnych budynków, ich wewnętrzny plan, jak i rozplanowanie i funkcję całych dzielnic. Udało się również wytypować miejsca, gdzie znajdowały się pracownie i warsztaty produkcyjne. „Wszystko to w sytuacji, gdy żadne ślady tych struktur nie są widoczne na powierzchni” – zaznacza Herbich.
Badania wykonywano przy użyciu metody magnetycznej, polegającej na wydzieleniu struktur na podstawie wartości tworzonego przez nie pola magnetycznego. W taki sposób przebadano dotychczas blisko 30 ha miasta, poznając jego historię bez zagłębienia łopaty w grunt.
Natomiast badania paleośrodowiska są prowadzone przy użyciu innej metody geofizycznej – elektrooporowej. Dzięki niej naukowcy ustalą zmieniającą się pozycję koryta odnogi Nilu na przestrzeni tysiącleci oraz dowiedzą się, jaki był zasięg obszarów zalewowych podczas corocznych wylewów Nilu, które miały miejsce aż do XX wieku.
W obrębie Tanis znajduje się nekropola szeregu faraonów z XXI i XXII dynastii (XI-VIII wiek p.n.e.) Jej odkrycie nie zyskało należnego społecznego oddźwięku, gdyż pierwszych odkryć dokonano w 1939 roku, kiedy opinia publiczna skupiona była na narastającym konflikcie zbrojnym w Europie. W przeciwieństwie do innych znanych grobowców faraonów egipskich, kompleks trzech grobowców w Tanis nie został nigdy wyrabowany, ani nikt do niego nie włamał się w starożytności, co dotyczy nawet grobowca Tutanchamona. Relikty tych grobowców są również celem badań francuskiej misji.
Ceremonia wręczenia nagrody Jeana i Marie-Françoise Leclant odbyła się 6 listopada w siedzibie Akademii Francuskiej w Paryżu – najbardziej prestiżowej instytucji naukowej w tym kraju, założonej w XVII w. Na uroczystość został również zaproszony Tomasz Herbich w uznaniu jego zasług na rzecz projektu w Tanis. Nagroda została ufundowana dla upamiętnienia Jeana Leclanta (1920-2011), wybitnego francuskiego egiptologa, wieloletniego prezesa sekcji humanistycznej Akademii.
PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
szz/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
