Patrick Matthew (1790-1874) był szkockim posiadaczem ziemskim, który założył rozległe sady oraz próbował tworzyć nowe odmiany drzew. W książce opublikowanej w 1831 r., poświęconej uprawie drzew przeznaczonych do budowy statków, Matthew krótko wspomina o swojej teorii.

Pisze o uniwersalnym prawie w przyrodzie, na mocy którego każda istota żywa dąży do perfekcji w przystosowaniu się do otoczenia. „To prawo stanowi, że lew ma swoją siłę, zając szybkość, a lis podstępy” - stwierdza.

Karol Darwin wraz z biologiem i podróżnikiem Alfredem Wallacem opublikowali teorię ewolucji drogą doboru naturalnego w 1858 r., przesyłając do Towarzystwa Linneuszowego wspólną pracę "O skłonności gatunków do tworzenia odmian oraz o utrwalaniu się gatunków drogą doboru naturalnego". Wallace wpadł na pomysł teorii ewolucji, prowadząc badania przyrodnicze m.in. w Ameryce Południowej i w Azji.

W 1859 r. Darwin opublikował swe dzieło „O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego”. Kilka miesięcy później, po przeczytaniu książki Darwina, Matthew napisał list do czasopisma „Gardeners\' Chronicle”, w którym przypomina o swojej publikacji sprzed trzech dekad.

Darwin odpowiada podobnym listem, w którym przyznaje, że Matthew antycypował jego teorię ewolucji. Podkreśla zarazem, że nie znał wcześniej książki Matthew i że teoria ewolucji nie jest jej głównym tematem, ale została potraktowana lapidarnie w końcowym dodatku.

Podobnie do koncepcji Matthew odniósł się Wallace, podkreślając, że nie słyszał o niej wcześniej. Darwin obiecuje jednak, że w następnym wydaniach własnej książki będzie o teorii swego poprzednika wspominał. Obietnicy dotrzymuje i w kolejnych wydaniach „O powstawaniu gatunków” pojawią się nazwisko Patricka Matthew.

W artykule na temat genezy teorii ewolucji dr Michael Weale z King\'s College London zaznacza, że oprócz podobieństw, pomiędzy teorią Matthew a teoriami Darwina i Wallace\'a istniała zasadnicza różnica. Matthew rysował wizję przyrody działającej celowo, Darwin i Wallace tak nie uważali.(PAP)

krx/ agt/