Pierwszy w Polsce synchrotron, czyli akcelerator cząstek emitujący promieniowanie elektromagnetyczne o dużym natężeniu, powstaje na terenie III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego. To multidyscyplinarne urządzenie badawcze, które otworzy nowe możliwości dla wielu dziedzin nauki, takich jak biologia, chemia, fizyka, inżynieria materiałowa, medycyna, farmakologia, geologia czy krystalografia.

Jak informują w przesłanym komunikacie przedstawiciele synchrotronu - Solaris, pierwsze elektrony pozyskano przy użyciu elektronowego działa RF Gun. To tutaj zaczyna się wstępne przyspieszanie elektronów. Następnie trafiają one do akceleratora liniowego, w którym są dalej rozpędzane do prędkości bliskiej prędkości światła. A wszystko po to, aby uzyskać promieniowanie synchrotronowe, czyli wyjątkowe światło do badań.

"Otrzymanie pierwszych elektronów z działa elektronowego poprzedzone było wielogodzinną pracą fizyków, informatyków i inżynierów SOLARIS. Oczekiwaliśmy w pełnym napięciu czy wszystkie parametry zostały poprawnie obliczone i czy wszystko zostało odpowiednio zaprojektowane" – mówi koordynatorka operacji Adriana Wawrzyniak.

Przed naukowcami jeszcze wiele pracy i testów, ale - jak podkreślają - ten pierwszy sukces jest dla nich dobrą wróżbą na niedaleką przyszłość, kiedy przystąpią do uruchamiania synchrotronu.

Koszt realizacji projektu Solaris to blisko 153 miliony złotych, w tym sam budynek kosztował prawie 50 mln zł. Projekt w całości jest finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.

Na świecie funkcjonuje około 60 synchrotronów, które są motorem rozwoju technologii i mają ogromny wpływ na innowacyjność oraz konkurencyjność gospodarek w tych krajach, w których działają. Urządzenia te przyczyniły się m.in. do powstania kilku przełomowych metod diagnostycznych w medycynie oraz umożliwiły odkrycia, za które przyznano nagrody Nobla.

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ mki/