Badacze posłużyli się informacjami na temat genetyki 338 gatunków kolibrów i ich bliskich krewnych. Te żywiące się nektarem ptaki można podzielić na dziewięć grup, które różnią się rozmiarem i kształtem ciała, rodzajem siedlisk oraz sposobami odżywiania.

Wspólny przodek wszystkich istniejących dziś gatunków żył ok. 22 mln lat temu w Ameryce Południowej, kilka milionów lat po tym, jak kolibry królowały w Europie. Obecnie są one spotykane tylko w Ameryce.

Te ptaki wykształciły szereg unikalnych zdolności - podkreśla ornitolog Christopher Witt z University of New Mexico, jeden z naukowców zaangażowanych w badanie opisane w magazynie "Current Biology". "Potrafią unosić się w powietrzu i poruszać się w każdym kierunku z ogromną precyzją, nawet przy silnym wietrze. Mają też największy współczynnik zużycia energii na gram ciała ze wszystkich zwierząt" - powiedział Witt.

Pióra kolibrów przybierają spektakularne barwy, a samce są zwykle bardziej kolorowe niż samice. Ich ciało porastają często pióra w kolorze zielonym, natomiast głowa "może mieć każdy kolor, jaki można sobie wymarzyć: złoty, czerwony, niebieski, fioletowy, purpurowy, często opalizujący" - wyjaśnia biolog Jimmy McGuire z University of California, który prowadził badanie.

Kolibry żywią się prawie wyłącznie nektarem i mają długie, wąskie dzioby, a wyspecjalizowanymi językami sięgają do słodkiego przysmaku. Jednak ponieważ nektar jest pozbawiony białka, żywią się także małymi owadami. "Muszą się ciągle pożywiać, gdyż mają tak duże zapotrzebowanie na energię. Wiele gatunków zapada w nocy w odrętwienie, więc nie grozi im śmierć głodowa, kiedy jest zimno" - dodał biolog.

Choć kolibry żyją tylko w Nowym Świecie - Ameryce Północnej, Ameryce Środkowej, Ameryce Południowej i Karaibach - najstarsze ich skamieniałości znajdywane są w Europie. To wskazuje, że niegdyś zasięg ich występowania był dużo szerszy, a ze Starego Świata zniknęły z nieznanych powodów.

W 2004 r. ogłoszono odkrycie w Niemczech najstarszych skamieniałości kolibrów - sprzed 30 mln lat. "Dane dotyczące skamieniałości kolibrów i innych małych ptaków są na tyle ubogie, że nie wiemy nawet, kiedy zniknęły one z Europy. Mogło to być 30 mln lat temu, a nawet kilka tysięcy lat temu" - powiedział Witt.

Linia ewolucyjna kolibrów oddzieliła się od spokrewnionej z nią grupy małych ptaków - jerzykowatych i czubików - ok. 42 mln lat temu, najprawdopodobniej w Europie lub Azji, a 22 mln lat temu przodkowie współczesnych kolibrów byli w Ameryce Południowej.

Ptaki dotarły do Ameryki Południowej prawdopodobnie pokonawszy pomost lądowy łączący niegdyś Syberię z Alaską - twierdzą badacze. Kiedy już się tam znalazły, wyewoluowały w nowe gatunki, ok. 12 mln lat temu zasiedlając Amerykę Północną, a Karaiby - ok. pięciu mln lat temu.

Największym zagrożeniem dla tych najmniejszych na świecie zwierząt stałocieplnych jest utrata siedlisk, powodowana działalnością człowieka.

Najmniejszym jak do tej pory występującym ptakiem jest koliberek hawański, który osiąga zaledwie 5 cm i waży 1,6-1,9 grama. Największym przedstawicielem tej linii jest koliber wielki z Ameryki Południowej, który mierzy 20 cm i waży ok. 20 gramów. (PAP)

mrt/ agt/