To w połączeniu z dużą liczbą interakcji z dorosłymi osobnikami tworzy fundamenty do rozwoju mowy.

Gdy dziecko zaczyna gaworzyć, poprzez naśladowanie dźwięków z otoczenia, m.in. słów opiekunów, rozwija swoje umiejętności językowe. Ta strategia uczenia się jest dość wyjątkowa w świecie zwierząt.

Oprócz ludzi stosuje ją garstka innych gatunków – w tym kilka gatunków ptaków śpiewających, np. zeberki, które uczą się „mówić”, obserwując reakcje rodziców na swoje pierwsze dźwięki.

Strategię taką stosują też marmozety, małpki wielkości wiewiórki. Na wolności dorosłe marmozety używają wysokich dźwięków, by utrzymywać kontakt, gdy nie widzą się nawzajem w gęstych lasach północno-wschodniej Brazylii.

Nieco ponad dekadę temu, podczas badań nad dźwiękami wydawanymi przez marmozety, profesor neurobiologii i psychologii z Uniwersytetu Princeton Asif Ghazanfar wraz ze współpracownikami zauważył, że młode tych małp przechodzą przez fazę gaworzenia – zupełnie jak ludzie.

Gdy podrastają, ich pierwsze, nieskładne krzyki przekształcają się w przypominające gwizd dźwięki dorosłych osobników. Badacze odkryli, że młode, których rodzice reagowali częściej podczas takiego gaworzenia, szybciej przyswajały wzorce dźwięków. Uczyły się wydawać dźwięki dorosłe znacznie wcześniej niż osobniki z grupy kontrolnej.

Badania te, opublikowane w 2015 i 2017 roku przez prof. Ghazanfara oraz jego ówczesnego współpracownika Daniela Takahashiego, były jednymi z pierwszych dowodów na to, że inne naczelne mogą uczyć się wokalizacji.

Jednak ludzie i marmozety mieli ostatniego wspólnego przodka około 40 milionów lat temu. Naukowcy próbują więc zrozumieć, dlaczego ludzie i marmozety wykształcili tak podobne strategie uczenia się, mimo że ich pokrewieństwo jest tak odległe.

W nowym badaniu, prowadzonym przez Renatę Biazzi, doktorantkę z Uniwersytetu Princeton, naukowcy zebrali i przeanalizowali wcześniej opublikowane dane dotyczące rozwoju mózgu czterech gatunków naczelnych: ludzi, marmozet, szympansów i makaków rezusów – od poczęcia aż po okres dojrzewania. Wyniki opublikowali w Proceedings of the National Academy of Sciences (https://doi.org/10.1073/pnas.242109512).

Wyniki sugerują, że we wczesnym dzieciństwie mózgi ludzi i marmozet rozwijają się szybciej niż u innych naczelnych. Co ważne, większość tego wzrostu osiągają w okresie zaraz po narodzinach, wraz z pierwszymi doświadczeniami ze światem zewnętrznym.

U marmozet, podobnie jak u ludzi, jest to również wyjątkowo „społeczny” okres – podkreśla prof. Ghazanfar. Marmozety, tak jak ludzie, nie wychowują potomstwa w pojedynkę. Młode mają kontakt z wieloma opiekunami, którzy reagują na każdy ich płacz.

- Ponieważ ich mózgi wciąż się rozwijają, to środowisko społeczne, w którym rodzi się niemowlę, ma ogromny wpływ na jego naukę – dodaje prof. Ghazanfar.

Korzystając z nowego modelu matematycznego naukowcy pokazali, jak te wczesne interakcje, w połączeniu z szybkim rozwojem mózgu, tworzą fundamenty do rozwoju mowy w późniejszym okresie.

W następnym etapie badacze chcą sprawdzić, czy dorosłe marmozety używają specyficznych dźwięków podczas interakcji z młodymi – podobnie jak dorośli ludzie używają „mowy dziecięcej”, by komunikować się z niemowlętami. (PAP)

ekr/ bar/