Na razie trudno jednak ocenić, czy podobne efekty lek może wywoływać również u ludzi, zastrzegają autorzy pracy.

Metformina jest pochodną biguanidu stosowaną w medycynie od 1957 r. Jest składnikiem najczęściej przepisywanych leków doustnych dla chorych na cukrzycę typu 2, u których komórki beta trzustki zachowały jeszcze zdolność do produkcji insuliny. Ta odmiana cukrzycy ma związek z otyłością i siedzącym trybem życia. Najczęściej występuje u osób w średnim i starszym wieku.

U pacjentów z cukrzycą typu 2 metformina przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy we krwi, działając na różne procesy związane z metabolizmem tego cukru, m.in. blokuje w wątrobie wytwarzanie glukozy oraz zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, dzięki czemu przyswajają one glukozę z krwi i ją zużywają.

W ostatnim czasie pojawia się wiele doniesień wskazujących, że korzyści zdrowotne ze stosowania metforminy mogą być szersze niż normalizacja poziomu cukru we krwi. Z badań na zwierzętach i z obserwacji wśród pacjentów wynika np., że lek zmniejsza ryzyko zachorowania na różne nowotwory złośliwe. Niektóre eksperymenty i analizy sugerują też, że może sprzyjać zdrowszemu starzeniu się i dłuższemu życiu.

Naukowcy pod kierunkiem dr. Rafaela de Cabo z Narodowego Instytutu Starzenia (National Institute on Ageing) w Baltimore (stan Maryland, USA) prowadzili doświadczenia na samcach myszy. Gdy zwierzęta osiągnęły wiek średni, zaczęto im podawać metforminę w jednej z dwóch dawek.

Okazało się, że długotrwałe przyjmowanie niższej dawki wydłużało życie gryzoni średnio o 5 proc. i opóźniało wystąpienie chorób związanych z wiekiem. Natomiast wyższa dawka metforminy była dla samców toksyczna i skracała im życie.

Jak tłumaczą autorzy badań, metformina wywoływała w organizmach myszy zmiany podobne do tych, jakie powoduje zmniejszenie kalorii w diecie. U samców rosła wrażliwość tkanek na insulinę i obniżał się poziom “złego” oraz całkowitego cholesterolu (LDL). Lek przyczyniał się też do lepszej ochrony komórek i tkanek przed uszkodzeniem wywołanym przez wolne rodniki – bardzo reaktywne cząsteczki, które są ubocznym produktem przemiany materii. W rezultacie łagodził przewlekłe procesy zapalne.

Zdaniem dr. Cabo wyniki te są bardzo obiecujące, ale potrzebne są dalsze badania, aby ocenić, czy metformina wywiera jakikolwiek wpływ na procesy starzenia się i długość życia u ludzi. Wyników badań na myszach nie można bowiem w przekładać bezpośrednio na człowieka.

Naukowiec podkreślił, że obecnie najpewniejszymi sposobami na zdrowe starzenie się i długie życie są zalecane od lat: zdrowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna. „Są to jedyne dwie rzeczy, które na pewno działają w przypadku ludzi” – skomentował dr Cabo.

Prof. Tom Kirkwood z Newcastle University ocenił dla serwisu BBC, że na razie nie wiadomo, co te badania mogą oznaczać dla ludzi.

\"Wiemy od dłuższego czasu, że modyfikowanie metabolizmu u myszy może wydłużać ich życie i opóźniać rozwój schorzeń związanych z wiekiem\" – powiedział ekspert. Jak zaznaczył, istnieją logiczne powody, które mogłyby tłumaczyć taką zależność u małych i krótko żyjących zwierząt.

Na razie brak jednak badań, które dostarczyłyby rozstrzygających dowodów na to, że zmiany w metabolizmie wywołane np. ograniczeniem kaloryczności diety mogą dawać podobne efekty u ludzi. (PAP)

jjj/ mrt/