Jak wykazał zespół Amy Bogaard z University of Oxford, pochodzące z neolitu zwęglone resztki ziarna i kiełki zebrane w 13 miejscach Europy zawierały zwiększona ilość stabilnego izotopu azotu (azot -15), który występuje także w oborniku. Sugeruje to, że neolityczni rolnicy poświęcali dużo czasu swojej ziemi i nie mogli prowadzić koczowniczego stylu życia.

Rozpoczęcie uprawy ziemi było jedną z najważniejszych zmian kulturowych w historii ludzkości. To właśnie z rolnictwem związany jest początek nowej epoki kamiennej – neolitu.

Dotychczas specjaliści uważali, że nawożenie obornikiem pojawiło się dopiero w epoce żelaza (2 do 3 tysięcy lat temu), zaś rolnicy z okresu neolitu nie osiedlali się w jednym miejscu; przemieszczali się z miejsca na miejsce - jak wcześniejsi myśliwi i zbieracze - i siali na coraz to nowych obszarach. Skoro jednak starali się zwiększyć żyzność gleby, najwidoczniej pozostawali w jednym miejscu dostatecznie długo, aby doczekać się większych plonów i myśleli o zaopatrzeniu w żywność kolejnych pokoleń. Powoli rozkładający się nawóz naturalny zwiększa produkcję żywności przez wiele lat.

Ponieważ ziemia stała się cennym dobrem, poszczególne rodziny zaczęły uważać ją za swoją dziedziczną własność. Konsekwencją był podział na posiadaczy i nieposiadających, co pociągnęło za sobą tworzenie się hierarchii społecznej.

Badania naukowców z Oksfordu wskazują, że także sposób odżywiania mógł być w epoce kamiennej inny niż się dotąd wydawało. Ponieważ w zachowanych szczątkach ludzkich jest dużo azotu N-15, specjaliści uważali, ze świadczy to o odżywianiu się głównie mięsem. Jednak także zboże nawożone bogatym w N-15 obornikiem zawierało dużo tego izotopu. Wydaje się wiec, że dieta neolitycznych rolników mogła zawierać więcej produktów roślinnych. (PAP)

pmw/ ula/