„Łyżwy kojarzą się obecnie z metalową płozą przytwierdzoną do eleganckich butów. Mało kto pamięta, jak wyglądały kilkadziesiąt lat temu, a mało kto wie, jakich łyżew używali nasi przodkowie, np. kilkaset lat temu lub jeszcze dawniej… Na wystawie pokazujemy zatem ten znany przedmiot z zupełnie innej strony” – mówi Anna Tyniec, autorka wystawy z Muzeum Archeologicznego w Krakowie.

Zabytek prezentowany na wystawie nie jest wcale najstarszą znaną łyżwą. Pierwsze znalezione łyżwy mają ok. 5 tys. lat. Były wykonane z kości zwierzęcych, przywiązywane rzemieniami do stóp. Łyżwy drewniane z metalowym usztywnieniem pojawiły się w XIV w. Łyżwy zrobione całkowicie z żelaza wprowadzono w XVII wieku.

Jak przekonuje archeolożka, na stanowiskach archeologicznych północnej, wschodniej i środkowej Europy, poczynając od tych datowanych na epokę brązu aż po czasy nowożytne, znajdowane są, wykonane z kości zwierzęcych, płozy – łyżwy kościane.

Charakteryzują się one wygładzeniem jednej powierzchni długiej, obrobieniem jednej powierzchni stawowej w kształcie półokrągłego „dziobu”, przycięciem drugiego końca kości, na którym część okazów posiada nawiercony otwór, służący przymocowaniu płozy do stopy. Otwory wykonywano czasami także na bocznych powierzchniach. „Tak wyglądające przedmioty wykorzystywano do poruszania się po lodzie” – uważa Anna Tyniec.

Łyżwiarstwo przez długi czas nie było związane tylko z rekreacją. Łyżwy były środkiem lokomocji w europejskich krajach z długimi, mroźnymi zimami. Do XVIII wieku łyżwiarstwo stało się już nie tylko sposobem przemieszczania się, lecz popularnym sportem. Europejscy koloniści szybko wprowadzili łyżwiarstwo w Ameryce Północnej.

Kuratorem cyklu „Zabytek miesiąca” jest dr Jacek Górski, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Wystawa potrwa do końca lutego.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ ula/