13,7 miliarda lat temu Wszechświat składał się jedynie z wodoru, helu i niewielkich ilości litu – pierwiastki te powstały w wyniku Wielkiego Wybuchu. Gdy uformowały się pierwsze gwiazdy, zaczęły wytwarzać inne pierwiastki chemiczne, które rozprzestrzeniały się w kosmosie w efekcie wybuchów supernowych. W ten sposób powstały m.in. węgiel, tlen, czy żelazo.

Zespół amerykańskich naukowców po raz pierwszy wykrył pierwiastek tellur w trzech starych gwiazdach, które mają po prawie 12 miliardów lat. Badane gwiazdy znajdują się w odległości kilku tysięcy lat świetlnych od nas w halo Drogi Mlecznej i noszą oznaczenia: BD +17 3248, HD 108317 oraz HD 128279. Do badań użyto Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, obserwującego Wszechświat z orbity okołoziemskiej.

Tellur występuje na Ziemi, ale jest bardzo rzadki. Najnowsze obserwacje udowadniają, że pierwiastek ten istnieje także w kosmosie i prawdopodobnie występował już wiele miliardów lat temu, w momencie gdy powstały badane trzy gwiazdy.

Anna Frebel z MIT, jedna z autorów artykułu na temat odkrycia, uważa, że uzyskane rezultaty wspierają hipotezę, że tellur i inne ciężkie pierwiastki, powstały podczas eksplozji rzadkiego typu ekstremalnie szybkich supernowych. Zaobserwowane stosunki ilości ciężkich pierwiastków zgadzają się z modelami teoretycznymi tego rodzaju procesów.

„Żelazo i nikiel można wytworzyć w dowolnej supernowej, gdziekolwiek we Wszechświecie. Ale dla ciężkich pierwiastków, takich jak tellur, potrzeba wyspecjalizowanych supernowych” tłumaczy Frebel.

Wyniki badań zostały opublikowane czasopiśmie naukowym „Astrophysical Journal Lester”.

PAP - Nauka w Polsce

cza/ tot/bsz