Naukowcy z Massachusetts State Police opracowali wspólnie z archeologami metodę określania ładunku amfor greckich. Amfory tego typu są najczęściej znajdowanym zabytkiem zarówno w ładunkach zatopionych statków, jak i na stanowiskach handlowych. Wiadomo, że służyły do przewozu towarów i archeolodzy stawiali wiele hipotez co do ich zawartości, ale nie można było dokładnie ustalić rodzaju i proporcji ładunku, np. na statku greckim.

Pracujący dla policji naukowcy podeszli do amfor podobnie jak do dowodów na miejscu zbrodni - zaproponowali pobieranie fragmentów DNA z wewnętrznej strony amfor, które znaleziono zamknięte na wrakach statków, bądź w osadach lub greckich faktoriach handlowych.

Pierwszych testów dokonał zespół naukowców z Woods Hole Oceanographic Institution pod kierownictwem dr. Brendana Foleya. Zbadał on nową techniką zawartość zamkniętych amfor, pochodzących z V-III wieku p.n.e., przechowywanych w magazynach rządu greckiego w Atenach. Zostały one wyłowione przez rybaków na różnych obszarach przybrzeżnych Grecji i przekazane rządowi w latach 90. XX wieku.

Policyjni genetycy wymieszali próbki DNA z amfory z próbkami DNA roślin klimatu śródziemnomorskiego, szukając dopasowań. Dokonali też sekwencjonowania DNA z amfor, sprawdzając w bazie danych, czy nie uda się uzyskać zgodności sekwencji.

Według wyników, opublikowanych październikowym numerze "Journal of Archaeological Science", najczęściej przewożonym towarem była tylko oliwa oraz oliwki lub w jednym ładunku oliwki i oliwa. Procent amfor z oliwą lub oliwkami zdecydowanie przewyższał procent amfor zawierających wino. W wielu amforach odkryto DNA oregano, tymianku lub mięty, służących prawdopodobnie jako przyprawy i środki do konserwacji produktów. Amfory zawierały także jagody jałowca, według dr. Foleya w wielu przypadkach dodawane do żywności i napojów w starożytnej Grecji.

8 z 9 przebadanych amfor zawierało DNA wiele rodzajów żywności, co, jak stwierdził w publikacji dr Foley, potwierdza pogląd, iż amfory stosowane w handlu morskim nie były "opakowaniami jednorazowymi", lecz że używano ich wielokrotnie.

Jak pokazały wyniki badań DNA, Grecy handlowali nie surowcami, a "żywnością przetworzoną", np. konkretnymi gatunkami oliwy, win czy innych produktów. Jeden statek zabierał też kilka typów towarów, nie tylko jeden, np. oliwę. "Te odkrycia otwierają całą serię pytań o rozwój pierwszych ekonomii i rynków" - powiedział "Science" dr Foley.

Amerykański naukowiec jest pierwszym badaczem, który zastosował na dużą skalę badania DNA z pozostałości amfor pochodzących ze statków i osad handlowych - w 2009 roku dokonywał podobnych badań wraz z dr Marią Hansson z Lund Universitet w Szwecji.

Według naukowców, techniki zastosowane przez Foleya stanowią "zdecydowany krok naprzód w archeologii podmorskiej i ekonomicznej".

Jak stwierdził Oliver Craig z University of York w Wielkiej Brytanii, niezbędne są dalsze testy technik DNA zaproponowanych przez policyjnych specjalistów, aby określić ich czułość i wypracować protokoły posługiwania się nimi, aby uniknąć zanieczyszczenia próbek. 

PAP - Nauka w Polsce

mmej/ agt/bsz