Pierwszą skamieniałość archeopteryksa odkryto 150 lat temu, dwa lata po ukazaniu się dzieła Karola Darwina "O powstawaniu gatunków", w którym wielki uczony wykładał swoją teorię ewolucji. Archeopteryks, wyglądający częściowo jak ptak, a częściowo jak gad (zęby), był zatem doskonałą ilustracją, niemal emblematem, ewolucji w działaniu.

Teraz jednak naukowcy wykluczyli archeopteryksa z ptasiej rodziny. Doszli do tego po analizach porównawczych wielu cech anatomicznych. Zestawili go z nowoodkrytym, niewielkim dinozaurem, nazwanym Xiaotingia zhengi.

"Ten dinozaur jest podobny do archeopteryksa w ogólnej budowie ciała, ma podobnie ukształtowaną głowę, pas barkowy, długie, mocne kończyny przednie, podobnie ukształtowaną miednicę i stopy z zaznaczonym dużym drugim palcem" - opisuje główny autor badań Xing Xu z Chińskiej Akademii Nauk.

Jak dodaje, oba gatunki pochodzą z tej samej rodziny Archaeopterygidae, a analizy badaczy wskazują, że archeopteryks jest nieco bardziej prymitywny.

Wyniki badań dowodzą, że archeopteryks nie należy do ptasiej linii dinozaurów, której potomkami są bociany, kury czy kanarki oraz wszystkie inne żyjące dzisiaj ptaki.

Z chwilą, kiedy archeopteryksa usunięto z ptasiej rodziny, kilka innych gatunków stało się kandydatami na najstarsze ptaki.

"Epidexipteryx i Epidentrosaurus, dwa gatunki odkryte i opisane lata temu, są prawdopodobnie najbardziej prymitywnymi i najstarszymi znanymi ptakami" - wyjaśnia Xu. Żyły one 160 mln lat temu na terytorium dzisiejszej tzw. Mongolii Wewnętrznej.

PAP - Nauka w Polsce

krx/ tot/bsz