W płycie tektonicznej na dnie Oceanu Atlantyckiego znajduje się szczelina, odpowiedzialna za silne trzęsienia ziemi. To tam, jak utrzymują badacze z Portugalii, miało znajdować się epicentrum trzęsienia ziemi, które w 1755 r. niemal doszczętnie zniszczyło Lizbonę.
Naukowcy z Uniwersytetu Lizbońskiego uważają, że rozłam w płycie tektonicznej jest odpowiedzialny zarówno za silne trzęsienie ziemi, które nawiedziło Portugalię w 1755 r., jak i kataklizm z 1969 r. W pierwszym przypadku magnituda trzęsienia ziemi wyniosła 9 w skali Richtera, zaś w drugim – 8.
Wspomniane miejsce na dnie Atlantyku zlokalizowane jest około 200 km na południowy zachód od Portugalii kontynentalnej. Współautor analiz, geolog Joao Duarte mówi, że do rozdzielenia części płyty tektonicznej doszło wskutek postępującego od dawna procesu delaminacji.
Proces ten zachodzi w rejonie abisalnej równiny Ferradura, usytuowanej w pobliżu podwodnego masywu górskiego Banco de Gorringe. Przebiega tam granica dwóch płyt tektonicznych: euroazjatyckiej i afrykańskiej.
Według badaczy szczelina w płycie tektonicznej powstawała przez okres co najmniej 5 mln lat na skutek parcia płyty afrykańskiej w kierunku płyty euroazjatyckiej.
Rozwarstwienie płyty tektonicznej trudno było dotychczas znaleźć, gdyż biegnie ono w poziomie - skomentował Duarte. Jak dodał, wskutek delaminacji dolna część płyty euroazjatyckiej zapadła się już znacząco do co najmniej 200 km w kierunku płaszcza Ziemi. - Górna część płyty pozostaje tymczasem w niezmienionej pozycji poziomej, co uniemożliwiało dotychczas znalezienie szczeliny podczas obserwacji dna morskiego – wyjaśnił portugalski geolog.
Postępujące w płycie rozwarstwienie odkryto przy okazji prowadzonych przez ponad 8 miesięcy badań z wykorzystaniem tomografii sejsmicznej oraz rejestracji dźwięku występujących na dnie Atlantyku trzęsień ziemi, w tym również niewielkich wstrząsów sejsmicznych. Jak dodał Duarte, podczas badania zarejestrowano dużą ilość niewielkich trzęsień ziemi, występujących na głębokości około 30-40 km, co - jak założyli naukowcy - jest źródłem sejsmiczności w tymże rejonie Oceanu Atlantyckiego.
Trzęsienie ziemi z 1 listopada 1755 r. w Portugalii uznawane jest za jedno z najsilniejszych w nowożytnej historii świata. Odcisnęło szczególne piętno na portugalskiej stolicy i jej okolicach doprowadzając do licznych zniszczeń poprzez wstrząsy oraz wskutek następującego po nim tsunami. Historycy szacują, że kataklizm doprowadził do śmierci około 40 tys. osób.
O odkryciu i wnioskach z badań portugalscy naukowcy poinformowali na łamach „Nature Geoscience”.
Z Lizbony Marcin Zatyka (PAP)
zat/ zan/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
