Nakładem Wydawnictwa TRIO ukazała się już<strong> trzecia edycja książki prof. Andrzeja Buko - "Archeologia Polski Wczesnośredniowiecznej",</strong> traktującej o dziejach polski w okresie bezpośrednio poprzedzającym powstanie państwa polskiego i jego pierwszych etapów istnienia, widzianych z perspektywy archeologicznej. Najnowsza publikacja, w porównaniu do wcześniejszych edycji, została poszerzona o najnowsze wyniki badań i niepublikowane wcześniej ryciny.
Książkę cechuje również nietypowy układ tematyczny. Pierwsze rozdziały poświęcone są historii badań nad archeologią polski wczesnośredniowiecznej, kolejny, obszerny - źródłom i metodom badań. Ten rozdział może szczególnie zainteresować wszystkich, którzy zastanawiają się w jaki sposób archeolodzy dokonują swoich interpretacji i na czym tak naprawdę polega ich praca. Cenne informacje znajdą tutaj także archeolodzy parający się okresem średniowiecza, gdyż autor opisuje swoje bogate doświadczenie polowe zdobyte podczas prac wykopaliskowych i terenowych. Prof. Buko prezentuje wszelkie możliwe źródła, która pomagają archeologom poznać przeszłość. Dlatego też, jak wyjaśnia na kartach książki, archeolodzy coraz częściej współpracują ze specjalistami z innych dziedzin - w przypadku średniowiecza są to przede wszystkim historycy.
Kolejne rozdziały książki podzielone są według klucza tematycznego i chronologicznego. Ich tytuły są na tyle intrygujące, że zachęcą do lektury laików, ale jednocześnie dotyczą tematów żywo dyskutowanych przez środowisko archeologów i mediewistów.
Autor poświęcił rozdział kwestii pochodzenia Słowian, którzy ostatecznie zajęli m.in. tereny obecnej Polski. Jak się okazuje, archeolodzy do dzisiaj nie wypracowali konsensusu w tej materii. Najbardziej znane są dwie koncepcje pochodzenia Słowian - "zachodnia", czyli autochtoniczna i "wschodnia" - allochtoniczna. W myśl pierwszej Słowianie zasiedlają obecnie tereny Polski już od kilku tysiącleci. Druga koncepcja, bardziej popularna, mówi o przybyciu Słowian nad Wisłę z obszaru dzisiejszej Ukrainy i Białorusi dopiero po połowie I tysiąclecia. Prof. Buko opisuje również wrażenia z jednej z konferencji naukowej na której poruszono temat pochodzenia Słowian: "Obrady, przybierające niekiedy bardziej formę emocjonalnej walki na słowa niż na argumenty, ujawniły z całą wyrazistością, że u progu trzeciego tysiąclecia ugruntował się nie tylko głęboki rozłam poglądów, ale i coraz mniejsza skłonność dyskutantów do posztukowania rozwiązań kompromisowych." Natomiast czytając wywód prof. Buko trudno stwierdzić, po której ze stron się opowiada, gdyż prezentuje racje wszystkich. Wielokrotnie na kartach książki pojawia się zresztą stwierdzenie, że trudno o sądy ostateczne w obliczu sprzecznych danych (wynikających często z odmiennej interpretacji) i stanu badań.
Autor przeznacza sporo miejsca dawnym miejscom kultu pogańskiego - zarówno świętym górom (Łysa Góra, Ślęża) jak i gajom. Równie intrygujący jest rozdział traktujący o śladach domniemanego najstarszego pisma z terenu Polski odkrytego na tzw. "tabliczkach z Podebłocia". Prof. Buko przytacza najnowsze ustalenie dotyczące odkrycia dokonanego w 1986 roku. Omawia również temat monumentalnych kopców z terenu Małopolski wznoszonych jeszcze przed powstaniem państwa polskiego.
Wart podkreślenia jest fakt, że książka oparta jest o bogatą literaturę i bieżące publikacje i ustalenia. W tym kontekście należy szczególnie polecić rozdział szeroko opisujący proces powstawania Polski.
Tematem pomijanym przez archeologów zajmujących się okresem średniowiecza jest osadnictwo wiejskie. Zainteresowaniem badaczy cieszą się obiekty spektakularne - kopce, miasta, cmentarze. Niewielkie, rozproszone osady nie rokują spektakularnych odkryć, stąd niewielkie zainteresowanie. Prof. Buko próbuje rzucić nieco światła na to zagadnienie w rozdziale "Krajobrazy wiejskie".
Szczególnie przydatny do dalszych, indywidualnych poszukiwań literatury, jest bogaty spis bibliograficzny liczący kilkadziesiąt stron, podzielony według rozdziałów książki.
*** Prof. Andrzej Buko - autor książki - jest archeologiem, profesorem zwyczajnym UW, kieruje Instytutem Archeologii i Etnologii PAN. Opublikował ponad 250 prac naukowych w kraju i za granicą. Od 2003 roku jest zaangażowany w programy badawcze dotyczące pograniczy etnicznych i kulturowych w kontekście formowania się państw środkowoeuropejskich.
PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
tot/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
