<strong>Publikacja Wojciecha Grobelskiego "Generał brygady Ludwik Mieczysław Boruta-Spiechowicz (1894-1985)" to pierwsza pełna biografia ostatniego generała z przedwojennego mianowania, który po wojnie zdecydował się na powrót do Polski</strong>. Książka ukazała się nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego w serii "Generałowie II Rzeczypospolitej".
"Faktycznie, mało kto dziś kojarzy jego nazwisko z okresem formowania Armii Polskiej w Związku Radzieckim w 1941 roku bądź ze strukturami Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Z reguły wymienia się generałów tej miary, co Władysław Anders, Stanisław Maczek, Stanisław Kopański lub Zygmunt Bohusz-Szyszko" - dodaje Grobelski. Jego zdaniem, trzeba jednak pamiętać, że żołnierze 5. Kresowej Dywizji Piechoty, bohaterowie walk spod Monte Cassino, wcześniej byli podkomendnymi gen. Boruty-Piechowicza, a żołnierze gen. Stanisława Maczka, zanim wsławili się bojami we Francji, Belgii, Holandii i Niemczech, szkolili się w szeregach 1. Korpusu w Szkocji pod okiem gen. Boruty-Spiechowicza.
Postać gen. Boruty-Spiechowicza była przemilczana w powojennych publikacjach. Lakonicznie pisano o nim w leksykonach wiedzy. Obrońca Lwowa z lat 1918-1919, sanacyjny generał, dowódca 22. Dywizji Piechoty Górskiej i współtwórca konspiracji antysowieckiej po klęsce wrześniowej nie był postacią, o której należało wspominać. "Dziś, bez żadnych tajemnic można przypomnieć tę wybitną postać, która znalazła trwałe miejsce nie tylko w historii polskiej wojskowości, ale również w najnowszych dziejach naszego narodu" - uważa Wojciech Grobelski.
Życiorys gen. Boruty-Spiechowicza związany był ze wszystkimi najważniejszymi wydarzeniami w naszej historii, począwszy od I wojny światowej i walk o odzyskanie niepodległości aż do schyłkowego okresu PRL i powstania "Solidarności".
Urodził się 20 lutego 1894 roku w Rzeszowie. Działał w harcerstwie i Polskich Drużynach Strzeleckich. Służył w Legionach Polskich, bronił Lwowa i uczestniczył w wojnie polsko - bolszewickiej. W przedwrześniowej armii wyznaczany był na coraz bardziej odpowiedzialne stanowiska.
Jego kariery nie zachwiało nawet opowiedzenie się podczas przewrotu majowego po stronie rządowej. Został dowódcą 22. Dywizji Piechoty Górskiej w Przemyślu, a od marca 1939 r. stanął na czele Grupy Operacyjnej "Bielsko". Walczył w kampanii wrześniowej, a po klęsce współtworzył konspirację antysowiecką we Lwowie. Został aresztowany podczas przekraczania ówczesnej granicy węgiersko-sowieckiej w połowie listopada 1939 roku. Przebywał w kilku więzieniach NKWD.
2 sierpnia 1941 roku na mocy podpisanego układu Sikorski-Majski opuścił moskiewską Łubiankę. 12 sierpnia 1941 roku Prezydium Rady Najwyższej ZSRR ogłosiło dekret o "Amnestii dla obywateli polskich pozbawionych wolności na terytorium ZSRR". Jednak władze nie kwapiły się ze zwalnianiem Polaków. 14 sierpnia 1941 roku podpisano Moskwie polsko-radziecką konwencję wojskową. Na terenie Związku Radzieckiego miała powstać polska armia. Pod względem operacyjnym miała być podporządkowana Naczelnemu Dowództwu ZSRR, natomiast w sprawach organizacyjnych i personalnych, naczelnemu Wodzowi, który poprzez dowódcę Polskich Sił Zbrojnych na terytorium ZSRR winien koordynować rozkazy i zarządzenia dotyczące organizacji i personelu z Naczelnym Dowództwem ZSRR.
Gen. Boruta-Spiechowicz otrzymał nominację na dowódcę tworzącej się w Związku Radzieckim 5. Dywizji Piechoty "Wilno". Dowódcą 6. Dywizji Piechoty "Lwów" został gen. bryg. Michał Karaszewicz-Tokarzewski.
25 marca 1942 roku Boruta-Spiechowicz został wyznaczony na dowódcę wszystkich polskich oddziałów ewakuowanych ze Związku Radzieckiego do Iranu. Dowodzenie dywizją przekazał gen. bryg. Bronisławowi Rakowskiemu. Po przybyciu do Teheranu, gen. Boruta- Spiechowicz podporządkował się rozkazom dowódcy 2. Korpusu gen. Zająca.
8 października 1942 roku Naczelny Wódz powierzył Borucie-Spiechowiczowi dowodzenie I Korpusem Pancerno-Motorowym w Szkocji. Stanowisko to - z kilkumiesięczną przerwą - zajmował do marca 1945 roku.
W grudniu 1945 roku powrócił do Polski. W liście skierowanym do swojego dawnego dowódcy z Legionów, teraz ministra Obrony Narodowej Marszałka Polski Michała Roli-Żymierskiego, tak tłumaczył decyzję o powrocie: " żołnierz zmuszony warunkami z Polski wyszedł, aby się o nią bić, a gdy wróg został pobity, żołnierz wraca".
Boruta - nie mając przydziału - znalazł się w dyspozycji ministra. 7 lutego 1946 roku ukazał się Rozkaz personalny nr 76 Naczelnego Dowódcy WP, powołujący go z powrotem do służby czynnej. Generał otrzymał stanowisko zastępcy szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii Ministerstwa Obrony Narodowej. Przez cały czas służby był inwigilowany przez Główny Zarząd Informacji WP. Podczas odbywającego się 30 czerwca 1946 roku referendum ludowego, Boruta-Spiechowicz wyraził swój sprzeciw wobec formy w jakiej zostało ono przeprowadzone. Generałowi polecono złożyć formalny wniosek o zwolnienie z wojska. Zaledwie pięć miesięcy służył Boruta w Ludowym Wojsku Polskim. Po zdjęciu munduru zamieszkał w podszczecińskim Skolwinie. Prowadził tu gospodarstwo rolne. Także i tu interesowały się nim organa Bezpieczeństwa Publicznego.
Według Wojciecha Grobelskiego, w biografii generała jest jeszcze kilka nieznanych epizodów.
"Jednym z nich jest fakt, że w czasie stalinowskich czystek, Boruta uniknął jakichkolwiek represji ze strony wszechwładnej bezpieki bądź Informacji. Chociaż jego nazwisko pojawia się w dokumentach śledztwa toczonego przeciwko marszałkowi Żymierskiemu, któremu zarzucano m.in. +zaśmiecanie+ kadry WP przedwojennymi oficerami w rodzaju Boruty-Spiechowicza. Nie jest wykluczone, że właśnie w związku z ta sprawą, teczka personalna generała została w dniu 2 listopada 1954 r. przesłana do Departamentu III Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Widocznie jednak nie dopatrzono się szkodliwości w działaniu +chłopa+ ze Skolwina i faktycznie poprzestano na inwigilacji" - pisze autor.
W październiku 1956 roku Boruta-Spiechowicz, podobnie jak większość społeczeństwa, z nadzieją przyjął uchwały VIII Plenum PZPR. Dość szybko jednak przestał wierzyć w spełnienie obietnic składanych przez Władysława Gomułkę. Generał znalazł oparcie w Kościele i zaangażował się w działalność na rzecz kombatantów, tzw. Starej Wiary i ochrony miejsc pamięci narodowej.
W 1968 roku gen. Boruta-Spiechowicz, wspólnie z gen. Romanem Abrahamem podęli działania na rzecz ocalenia dewastowanego we Lwowie Cmentarza Orląt. W połowie lat siedemdziesiątych Boruta-Spiechowicz zaangażował się w działalność opozycyjną. Tworzył struktury Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Uczestniczył w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność" w Gdańsku.
Zmarł 13 października 1985 r. Następnego dnia "Dziennik Polski" w żałobnej notatce pt. "Zmarł ostatni generał Września Mieczysław Boruta-Spiechowicz" pisał: "W zakopiańskim szpitalu zmarł w wieku 91 lat gen. bryg. Boruta-Spiechowicz. Był on ostatnim z generałów WP, którzy walczyli w kampanii wrześniowej 1939 roku. Gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz był dowódcą Grupy Operacyjnej +Bielsko+ i walczył z najeźdźcą hitlerowskim na odcinku frontu Jordanów - Bielsko. Bił się w pierwszej linii ramię w ramię ze swoimi żołnierzami w słynnym boju pod Wysoką koło Jordanowa. W Anglii był dowódcą korpusu w Szkocji, a po wojnie, po powrocie do kraju, zajmował odpowiedzialne stanowiska w Ministerstwie Obrony Narodowej. Zmarły generał był prawym, szlachetnym człowiekiem. Przez ostatnie lata życia mieszkał w Zakopanem i bez reszty zaskarbił sobie serca mieszkańców stolicy Tatr".
***
Podpułkownik Straży Granicznej dr Wojciech Grobelski (ur. 1960) jest absolwentem Technikum Leśnego w Rzepinie oraz Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Obrony Przeciwlotniczej w Koszalinie. Ukończył studia magisterskie na Uniwersytecie Wrocławskim na kierunku nauki polityczne. Pełnił służbę w jednostkach Śląskiego i Pomorskiego Okręgu Wojskowego.
Po rozwiązaniu 8. Bałtyckiej Dywizji Obrony Wybrzeża pełni służbę w Straży Granicznej. Obecnie jest wykładowcą historii w Centralnym Ośrodku Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Koszalinie. Jest instruktorem ZHP (harcmistrz) oraz członkiem Instytutu im. gen. Stefana "Grota" Roweckiego w Lesznie.
Jest autorem lub współautorem takich prac, jak: "Historia i tradycje polskich formacji granicznych" (Koszalin 2007), "Historia garnizonu w Koszalinie. Cz. I. Od średniowiecza do 1945 roku" (Koszalin 2008), "Bitwa o Monte Cassino 1944" (Leszno 2004). Publikował także artykuły naukowe m.in. w "Biuletynie COSSG", "Grot. Zeszyty Historyczne", "Mars", "Zeszyty Naukowe Politechniki Koszalińskiej". ESZ
PAP - Nauka w Polsce
agt/bsz
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
