Z tej okazji do Torunia przyjadą rektorzy polskich uniwersytetów oraz przedstawiciele zagranicznych uczelni - rektorzy uniwersytetów w Getyndze, Rostoku, Omsku i Wilnie. Wśród gości będzie m.in. prof. Richard Wielebinski, wieloletni dyrektor Max-Planck-Institut fur Radioastronomie w Bonn. Z dwudniową wizytą przybędzie też minister nauki i szkolnictwa wyższego, prof. Barbara Kudrycka. 

W dniu 537. urodzin Kopernika zostanie uruchomiony portal internetowy "Nicolaus Copernicus Thorunensis" (http://copernicus.torun.pl). Celem portalu ma być naukowe opracowaniem dorobku Mikołaja Kopernika. Będą się na nim znajdowały m.in. zdigitalizowane rękopisy prac polskiego astronoma, opracowania jego dzieł, ilustracje i filmy na tematy powiązane z pracami wielkiego astronoma. Publiczna prezentacja strony internetowej odbędzie się 20 lutego, podczas sesji popularnonaukowej z udziałem m.in. profesorów Owena Gingericha i Richarda Wielebinskiego. Portal, jak i towarzysząca jego inauguracji sesja, to wspólne przedsięwzięcie Uniwersytetu i Urzędu Miasta Torunia.

Uroczyste obchody 65-lecia uczelni zaczną się już 18 lutego. Tego dnia w Pałacu Dąmbskich odbędzie się debata "Mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich", w której wezmą udział m.in.: prof. Tomas Venclova - wybitny litewski poeta, doktor honoris causa UMK oraz prof. Krzysztof Buchowski - badacz stosunków polsko-litewskich z Uniwersytetu w Białymstoku. Gościem debaty będzie też ambasador Litwy w Polsce, Egidijus Meilunas, a poprowadzi ją Marian Turski z magazynu "Polityka".

Natomiast w Sali Wielkiej Dworu Artusa 18 lutego odbędzie się Koncert Uniwersytecki w wykonaniu Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej, a w Muzeum Uniwersyteckim zostanie otwarta wystawa "Artyści Ecole de Paris". Dodatkowo od 19 lutego na placu Rapackiego będzie czynna plenerowa ekspozycja "Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1945-2010".

W trakcie uroczystości na Uniwersytecie, prof. Januszowi Trzcińskiemu - wybitnemu konstytucjonaliście i prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego - nadany zostanie doktorat honoris causa, a prof. Owen J. Gingerich z Uniwersytetu Harvarda, badacz życia i dzieła Kopernika, otrzyma Szczególne Wyróżnienie UMK "Convallaria Copernicana".

W sobotę, 20 lutego, odbędą się obrady Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich. Rektorzy w obecności minister nauki dyskutować będą m.in. o strategiach rozwoju szkolnictwa wyższego.

***

Próby utworzenia w Toruniu wyższej uczelni podjęto jeszcze w czasach, gdy Toruń należał do Prus Królewskich. Do idei powrócono po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1920 r. Karol Popiel, przewodniczący Narodowej Partii Radykalnej, wyszedł z propozycją utworzenia tu uniwersytetu imienia Mikołaja Kopernika. Uczelnia miała pomóc w umocnieniu polskiego życia kulturalnego i społecznego na Pomorzu.

W 1930 r. dyrektor Książnicy Miejskiej, Zygmunt Mocarski opublikował w lokalnej prasie artykuł o potrzebie powołania Uniwersytetu. Rozpoczęto aktywne działania na rzecz powołania uczelni. Włączyły się w nie m.in. Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Instytut Bałtycki i środowiska naukowe z innych miast. W 1934 r. stworzono komitet, który miał opracować projekt i strukturę Uniwersytetu. Dokument wręczono prezydentowi Ignacemu Mościckiemu, a sprawa stawała na forum Senatu i rządu. Jak twierdził po wojnie profesor Karol Górski, podjęto decyzję o utworzeniu w Toruniu wydziału zamiejscowego Uniwersytetu Poznańskiego. Miał on zacząć działać w 1940 r.

Sprawa powołania Uniwersytetu w Toruniu wróciła natychmiast po zakończeniu niemieckiej okupacji miasta. Pierwsze spotkanie organizacji społecznych i politycznych odbyło się u pełnomocnika rządu na województwo pomorskie, Henryka Świątkowskiego w połowie lutego 1945 r. Aktywny był zwłaszcza Polski Związek Zachodni z prezesem Emilem Ogłozą.

9 kwietnia 1945 r. do Torunia przyjechali pracownicy z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Według planów rządu, kadra wileńskiego uniwersytetu miała znaleźć pracę w różnych uczelniach w Polsce. W Toruniu natychmiast zdano sobie sprawę, jak wielkim argumentem byłaby możliwość sprowadzenia tu większości pracowników USB. Utworzono Komisję Organizacyjną, w skład której, obok Ogłozy, wszedł Józef Mossakowski i przybyły z Wilna dyrektor tamtejszej Biblioteki Państwowej, Stefan Burhardt. Komisja natychmiast podjęła starania o sprowadzenie wileńskiej kadry. Jednocześnie pracowano nad formułą uczelni. Pojawił się m.in. pomysł utworzenia wielkiego uniwersytetu z wydziałami rozmieszczonymi w trzech miastach: Toruniu, Bydgoszczy i Gdańsku.

W maju 1945 r. dotarło do Torunia kolejnych 100 pracowników USB. Największa grupa, licząca ok. 200 osób przybyła do miasta 14 lipca. Tego samego dnia ministerstwo oświaty podjęło decyzję o mianowaniu prof. Jana Wilczyńskiego delegatem ministra do spraw uniwersytetu w Toruniu. Była to pierwsza oficjalna decyzja wskazująca, że powołanie uczelni jest realne. 13 sierpnia ministerstwo powołało w miejsce Wilczyńskiego profesora Ludwika Kolankowskiego, wówczas prorektora Uniwersytetu Łódzkiego, a przed wojną organizatora i prorektora Uniwersytetu Stefana Batorego. 24 sierpnia Krajowa Rada Narodowa przyjęła dekret o powstaniu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Został on jednak opublikowany dopiero 19 września. Pierwszym rektorem uczelni został prof. Kolankowski.

30 września 1945 r. w Książnicy Miejskiej odbyło się pierwsze posiedzenie Senatu i ogłoszono rozpoczęcie zapisów na studia od 3 października. Zajęcia zainaugurowano 24 listopada 1945 r. wykładami profesorów Tadeusza Czeżowskiego i Stefana Srebrnego. Uroczysta inauguracja roku akademickiego odbyła się dopiero 5 stycznia 1946 r.

Dekret KRN przewidywał powstanie dwóch wydziałów: Humanistycznego i Matematyczno-Przyrodniczego. Natychmiast jednak podjęto działania na rzecz utworzenia dwóch kolejnych: Sztuk Pięknych i Prawno-Ekonomicznego. LT/ ESZ

PAP - Nauka w Polsce

agt/ kap/