W artykułach Jasienica zwraca uwagę zarówno na kłopoty dnia codziennego, jak i na sprawy o szerszym znaczeniu. Wiele uwagi poświęca m.in. drugiej wojnie światowej, jej genezie i skutkom, podkreśla brak dzieł przedstających losy ówczesnej Polski. Wytyka zacofanie techniczne, marnotrawną gospodarkę, biurokratyczny kołowrót. Wskazuje na konieczność popularyzacji nauki, upomina się o godziwe warunki pracy naukowców, ich prawo do podróży, stałe kontakty z zagranicą, udostępnienie europejskiej i światowej literatury. Jasienica domaga się także swobody krytyki prasowej. "Lata 1950-1956 stanowią w dziejach publicystyki polskiej okres wielkiej posuchy" - pisze Jasienica w posłowiu do książki. " W gruncie rzeczy publicystyki wcale wtedy nie było. Ustąpiła ona miejsca apologetyce, z którą - oprócz formy zewnętrznej - nie ma nic wspólnego. Odbiło się to i na tej książce. We wspomnianym okresie zajmowałem się przede wszystkim, niekiedy nawet wyłącznie, reportażem, zwłaszcza na tematy naukowe. Kiedy więc teraz przyszło mi wybierać artykuły do druku, zdecydowałem się dać pierwszeństwo tym świeższej daty. Z tamtej strony smutnej pustyni pochodzą tylko dwa +Relacje dwóch ambasadorów+ i +Zmora zaścianka+, które osobiście najbardziej cenię. Nie oznacza to wcale, że wyrzekam się dawnej publicystyki z +Tygodnika Powszechnego+ i innych pism... jednakże książka będąca wyborem artykułów musi mieć jakąś znośną objętość no i kompozycję. Rzut oka na roczniki prasy polskiej przekona każdego, jak bardzo w przeciągu lat ostatnich rozszerzał się zakres tematyki i wzmacniał ton artykułów, które w miarę sił i możliwości autorów pomagały krajowi w walce o lepsze jutro\' - pisze Paweł Jasienica w "Śladach potyczek". Paweł Jasienica, właśc. Leon Lech Beynar (1909-1970), historyk, eseista, publicysta; autor słynnej syntezy dziejów Polski przedrozbiorowej (Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Rzeczpospolita Obojga Narodów). Uczestnik kampanii wrześniowej, oficer Armii Krajowej. Po wojnie represjonowany. Od 1959 roku wiceprezes ZLP; ostatni prezes Klubu Krzywego Koła (1962). W 1964 r. jako jeden z 34 intelektualistów podpisał protest przeciwko polityce kulturalnej władz PRL. Od 1966 wiceprezes polskiego PEN Clubu. W 1968 r. wystąpił w obronie represjonowanych studentów, co spowodowało zakaz publikacji jego prac. Odznaczony pośmiertnie 3 maja 2007 r. przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W tym samym roku został laureatem - przyznanej po raz pierwszy pośmiertnie - Nagrody Kustosz Pamięci Narodowej ustanowionej przez Prezesa IPN. ESZ

PAP - Nauka w Polsce

bsz