Nazwiska laureatów NCN ogłosiło podczas uroczystej gali, która odbyła się w środę w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach w Krakowie.

Nagrody NCN są przyznawane utalentowanym naukowcom, którzy nie ukończyli 41. roku życia, za osiągnięcia w zakresie badań podstawowych. Badania podstawowe nie są nastawione bezpośrednio na komercję, ale na poszerzanie wiedzy o nauce, zjawiskach. Każdy z laureatów otrzymuje po 50 tys. zł. Ideą przyznawanej od 2013 r. nagrody jest wspieranie badaczy, pracujących w polskich jednostkach naukowych.

Nagroda jest przyznawana w trzech obszarach badawczych: naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce, naukach o życiu oraz naukach ścisłych i technicznych.

Tegorocznym laureatem w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce został prof. Bartosz Brożek z Katedry Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. W ramach swoich badań prof. Brożek współpracuje także z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych.

Kapituła Nagrody NCN doceniła jego nowatorską koncepcję normatywności prawa oraz innych systemów normatywnych, w oparciu o argumentację filozoficzną i wykorzystanie ustaleń nauk kognitywnych i ewolucyjnych. Zainteresowania naukowe prof. Brożka obejmują m.in. teorię i filozofię prawa, a także filozofię nauki, języka i umysłu.

Prof. Brożek tak podsumował swoje podejście do badań naukowych: „Rozwiązuj ciekawe i ważne problemy, wykorzystując do tego wszelkie narzędzia, jakie masz do dyspozycji”. Jego zdaniem nie można prowadzić „odpowiedzialnej refleksji w zakresie prawa i filozofii, jeśli nie weźmie się pod uwagę osiągnięć współczesnych nauk kognitywnych, które w ostatnich latach zmieniły rozumienie funkcjonowania umysłu i mechanizmów ludzkich zachowań".

W obszarze nauk o życiu została nagrodzona dr hab. Joanna Sułkowska z Centrum Nowych Technologii oraz Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Badaczka specjalizuje się w biofizyce molekularnej i teoretycznej. Nagrodę otrzymała za prace nad „zaplątanymi białkami”. Niewłaściwe działanie „zapętlonych białek” może prowadzić do różnych chorób cywilizacyjnych, a rozszyfrowanie ich tajemnic może przynieść przełom w leczeniu choroby Alzheimera, Parkinsona, otyłości.

„Bardzo ważną rzeczą w mojej pracy jest umiejętność szerokiego patrzenia, nieprzywiązywania się do danej dziedziny: analizowania struktury białek nie tylko okiem fizyka, lecz również biorąc pod uwagę perspektywę biologa i chemika. Trzeba wyobrażać sobie rzeczy, których nie widać gołym okiem, choć one rzeczywiście istnieją” – powiedziała.

Trzeciego z laureatów – dr. hab. Piotra Sankowskiego z Instytutu Informatyki na Uniwersytecie Warszawskim - kapituła nagrody wyróżniła za fundamentalne wyniki w dziedzinie algorytmów grafowych, zwłaszcza w zakresie znajdowania skojarzeń w grafach.

„Algorytmy odgrywają coraz większą rolę w naszym życiu. Podejmują za nas decyzje, jaką informację zobaczymy na stronie internetowej, dobierają pod nas reklamy, czy decydują o cenach w sklepach internetowych i supermarketach” – wyjaśnił dr hab. Sankowski. I dodał, że wyzwaniem jest znalezienie metody, która zagwarantowałaby „sprawiedliwe” działanie algorytmów.

Kandydatów do Nagrody wskazują naukowcy, m.in. byli członkowie Rady NCN, dotychczasowi przewodniczący Zespołów Ekspertów NCN, laureaci Nagrody z poprzednich lat, a także inni wybitni przedstawiciele świata nauki wskazani przez Radę i dyrektora NCN.

W tej edycji do zgłaszania kandydatów uprawnionych było 497 osób. Wpłynęło 69 zgłoszeń, z których w drugim etapie wyłonionych zostało sześciu finalistów, po dwóch w każdym z trzech obszarów. Ostateczny wybór laureatów należał do Kapituły Nagrody NCN złożonej z przedstawicieli Centrum i fundatorów Nagrody.

Nagroda NCN stanowi również pomost między światem nauki i biznesu. Narodowe Centrum Nauki co roku zaprasza do współpracy przedsiębiorstwa zaangażowane w działalność społeczną i badawczą, które decydują się przyjąć rolę fundatorów, przekazując każdemu z laureatów wyróżnienie w wysokości 50 tys. zł. W tym roku były to Grupa Adamed, Jastrzębska Spółka Węglowa oraz Fundacja KGHM Polska Miedź.

Polska Agencja Prasowa była patronem medialnym Nagród NCN 2018.

PAP - Nauka w Polsce, Beata Kołodziej

bko/ agt/