Odkrycia dokonano w rejonie zatoki Ljubac (ok. 20 km na północ od Zadaru), dzięki zastosowaniu georadaru - relikty murów starożytnego magazynu były tylko w niewielkim stopniu widoczne bezpośrednio na brzegu morza.

Przeprowadzone badania wykazały, że pod ziemią znajdują się pozostałości monumentalnej budowli kamiennej wzniesionej na planie prostokąta. Archeolodzy szacują, że pierwotnie mierzyła 40 na 80 metrów. Mury w niektórych miejscach nadal są zachowane do wysokości ponad 4 metrów – wykazały pomiary georadarowe.

"Okazało się, że jest to rzymski magazyn, który działał w I-II w. n.e. obok nieznanego starożytnego portu. Znaleziska budynków tego rodzaju są absolutną rzadkością nie tylko w starożytnej Dalmacji, ale na całym wschodnim wybrzeżu Adriatyku" - powiedział PAP główny wykonawca projektu, dr hab. Fabian Welc z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Badania prowadzone były wspólnie z prof. Goranką Lipovac Vrkjan i dr Anną Konestrą z Instytutu Archeologii w Zagrzebiu w ramach projektu Roman Economy in Dalmatia finansowanego przez Croatian Science Foundation.

Archeolodzy przebadali tylko część magazynu - jego plan poznali dzięki badaniom georadarowym. Uwagę naukowców zwróciły grube mury. Konstrukcja była wzmocniona również przyporami - dzięki temu budowla była bardziej odporna na próby włamania czy pożaru. Podobne budynki wyposażane były w specjalistyczne rampy rozładunkowe oraz pomieszczenia na zróżnicowane wielkościowo towary.

Jak wyjaśnia Welc, taki typ publicznego magazynu portowego nosił nazwę horreum. W tym właśnie odkrytym przez polsko-chorwacki zespół prawdopodobnie przechowywano produkty różnego typu – oprócz wina w amforach również wytwarzane w pobliżu dachówki oraz ceramiczne rury, które następnie eksportowano na cały obszar Dalmacji.

Podobne magazyny były znane są z innych prowincji Cesarstwa, lecz ten odkryty w rejonie zatoki Ljubac jest najprawdopodobniej jednym z najlepiej zachowanych – sugeruje Welc. Naukowcy szacują, że w samym Rzymie podobnych konstrukcji było nawet kilkaset.

To nie jedyne znalezisko dokonane w czerwcu przez naukowców w rejonie zatoki Ljubac. W czasie szeroko zakrojonych badań z wykorzystaniem georadaru archeolodzy znaleźli wiele innych budowli, warsztatów ceramicznych oraz systemów kanalizacyjno- wodociągowych, z tego samego okresu. W ich ocenie wszystkie wchodziły w skład rozległego kompleksu produkcyjnego i magazynowego związanego z nieznanym do tej pory rzymskim portem.

"Jest to jak dotychczas największy kompleks tego typu zlokalizowany na obszarze chorwackiej Dalmacji" - uważa Welc.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/