"Doświadczenie zarazy jest naszą traumą pokoleniową, którą w sobie nosimy, która jest w naszym krwiobiegu, płynie w naszych żyłach i wystarczy tak niewiele byśmy sobie o niej przypomnieli" - tak wyjaśniła PAP myśl przewodnią wystawy +"Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały”. Anatomia zarazy+ jej kuratorka Jowita Jagla z fromborskiego Muzeum Mikołaja Kopernika.

Tytuł ekspozycji przywołuje fragment Psalmu trzydziestego ósmego: "Nie karć mnie Panie, w Twoim gniewie/ i nie karz mnie w Twej zapalczywości! Utkwiły bowiem we mnie Twoje strzały /i ręka Twoja zaciążyła nade mną. /Nie ma w mym ciele nic zdrowego na skutek Twego zagniewania,/ nic nietkniętego w mych kościach na skutek mego grzechu".

"Od czasów starożytnych pojmowano zarazę jako deszcz strzał, grotów, pocisków zsyłanych przez bogów/Boga na ludzi jako kara wskutek ich grzechów i przewinień" - powiedziała Jagla i dodała, że z tego powodu z sufitu miejsca ekspozycji zwisają wycelowane w odwiedzających strzały.

We wstępie do wystawy kurator Jagla przypomniała, że zaraza towarzyszyła i towarzyszy wszystkim cywilizacjom i społeczeństwom, kształtując ich historię, zwyczaje i kulturę. "Jej na przemian rosnący i malejący oddech powodował, że stanowiła zarówno przekleństwo, jak i codzienność, była oczekiwanym doświadczeniem, wywołującym zawsze ten sam rodzaj strachu i odrazy. Wydawało się, że świat nie może bez niej istnieć" - napisała.

W średniowieczu i czasach nowożytnych zarazę rozumiano jako „boski bicz”, czy karę. "Epidemia była wyrazem mściwości Boga, Jego siły i gniewu, obrazowała boską dezaprobatę, odpowiedź na pogwałcenie praw moralnych. Tak mocne zjawisko społeczne, medyczne i kulturowe jakim były kolejne epidemie nie mogło nie wpłynąć na sztukę, stąd intensywna obecność tego tematu w literaturze, malarstwie czy rzeźbie" - powiedziała Jagla.

Fromborska wystawa podzielona jest na trzy części. W pierwszej zobrazowano medyczne i paramedyczne sposoby ochrony przed epidemią, począwszy od działań chirurgów dżumowych, przez wykorzystywanie naturaliów i leków, aż po posługiwanie się amuletami.

"W tej części wystawy prezentujemy m.in. paszporty dżumowe pełniące formę dokumentu umożliwiającego poruszanie się zdrowego człowieka w epidemicznym świecie" - powiedziała Jagla.

Druga część wystawy poświęcona jest ikonograficznemu wizerunkowi Śmierci. Tu można zobaczyć m.in. XVIII w. portret pastora Andrzeja Kowalewskiego z Mikołajek, któremu w epidemii dżumy, jaka w 1711 roku nawiedziła to miasto, zmarła żona i siedmioro dzieci. Z powodu rodzinnego dramatu pastor Kowalewski nazywany był pruskim Hiobem.

Ostatnią część ekspozycji poświęcono sakralnym formom „uleczania”. "Tu prezentujemy wizerunki świętych, którzy mieli pomagać w czasach zaraz" - powiedziała Jagla i wymieniła, że do tego grona należeli m.in. św. Sebastian, św. Roch, św. Tekla i św. Rozalia. Na wystawie zgromadzono wizerunki tych świętych pochodzące z różnych kościołów w regionie.

"Wystawa ta przywraca pamięć o zdarzeniach minionych, ale też zadaje pytania o to, czy człowiek dzisiejszy, nadal doświadczany epidemiami, w tym epidemią z 2020 roku, jest w stanie odnaleźć we własnym sercu pokorę wobec wielkości Natury? Jak bardzo różnimy się od ludzi żyjących kila stuleci wcześniej? A może wcale się od nich nie różnimy?" - podsumowała kurator fromborskiej wystawy. (PAP)

jwo/ dki/