Jedynym organem, który ma prawo nadawać oficjalnie uznawane na świecie nazwy obiektom astronomicznym i strukturom na ich powierzchni, jest Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU), skupiająca zawodowych astronomów z całego świata. Tym razem Grupa Robocza IAU ds. Nazewnictwa Układu Planetarnego skupiła się na największym księżycu Plutona. Zaaprobowano nazwy dla struktur na powierzchni Charona, zaproponowane przez zespół misji kosmicznej New Horizons, której sonda przeleciała w pobliżu Plutona i jego księżyców w 2015 roku.

Charon jest największym księżycem Plutona i jednocześnie jednym z większych ciał w pasie Kuipera – obszarze występowania obiektów podobnych do planetoid, ale znajdujących się poza orbitą Neptuna. Charon jest na tyle duży (1215 km średnicy), że ma wielkie bogactwo struktur geologicznych na powierzchni, a także wiele kraterów podobnych do tych widocznych na Księżycu. Po raz pierwszy nadano oficjalne nazwy niektórym z tych struktur.

Zespół misji New Horizons zebrał pomysły nazw nadesłane podczas publicznej akcji Our Plutoonline przeprowadzonej w 2015 roku, a także z projektu Our Pluto. Wyłonione spośród nich zaproponowano Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Aby uczcić pierwszą w historii eksplorację Plutona i Charona z bliska, dokonaną przez sondę New Horizons, wiele nazw honoruje podróżników, naukowców, członków pionierskich wypraw. Skupiają się one na literaturze i mitologii.

Górom nadano nazwy związane z realnymi osobami. Góry Clarke’a odnoszą się do Sir Arthura C. Clarke’a, słynnego pisarza science-fiction, autora futurystycznych powieści i opowiadań, w tym „2001: Odyseja kosmiczna”. Nie mogło zabraknąć też góry Kubricka, na cześć reżysera Stanleya Kubricka, twórcy słynnego filmu „2001: Odyseja kosmiczna”, opowiadającego o ewolucji ludzkości od hominidów do eksploratorów kosmosu. Z kolei góra Butler honoruje Octavię E. Butler, która jako pierwsza pisarka science-fiction otrzymała nagrodę MacArthur Fellowship i której trylogia Xenogenesis opisuje odlot ludzkości z Ziemi i powtórny powrót.

W kilku przypadkach mamy nazwy mitologicznych statków. W ten sposób wśród oficjalnych nazw na powierzchni Charona znalazł się kanion Argo – od nazwy statku, którym żeglowali Jason i Argonauci podczas wyprawy po Złote Runo. Z kolei kanion Caleuche nazwano od nazwy mitologicznego statku widmo, który podróżował po morzach wokół małej wyspy Chiloé, w pobliżu wybrzeży Chile. Zgodnie z legendą, Caleuche eksploruje wybrzeże zbierając martwych, który następnie na jej pokładzie żyją wiecznie. Natomiast kanion Mandjet został nazwany w związku z łodzią z egipskiej mitologii, która każdego dnia niosła po niebie Ra (Re) - boga Słońca. Był to jeden z najwcześniejszych mitologicznych przykładów statków do podróży kosmicznych.

W przypadku kraterów natkniemy się na postacie z literatury. W szczególności warto zwrócić uwagę na krater o nazwie Pirx, która odnosi się do pilota Pirxa, znanego z twórczości Stanisława Lema, najsłynniejszego polskiego pisarza literatury science-fiction. Słynnym pisarzem fantastyki był również Juliusz Verne – twórca postaci kapitana Nemo z powieści „Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi”. Od teraz jeden z kraterów znajdujących się na Charonie nosi nazwę Nemo. Dorothy to nazwa kolejnego krateru na powierzchni Charona. Odnosi się do bohaterki serii powieści dla dzieci opisujących podróże do magicznego świata Oz (autor: L. Frank Baum). Bohaterka nazywała się Dorothy Gale.

Kratery nazwano też od imion podróżników z dawniejszych opowieści. Na przykład mamy krater o nazwie Nasreddin, który zawdzięcza swoją nazwę bohaterowi tysięcy żartobliwych ludowych baśni opowiadanych na Środkowych Wschodzie, w Południowej Europie i w części Azji. Z kolei krater Revati ma związek z głównym bohaterem hinduskiej opowieści Mahabharata, uznawanej za pierwszą w historii (około 400 roku p.n.e.), która zawiera koncepcję podróży w czasie. Krater Sadko upamiętnia bohatera, który podróżował do dna morza w średniowiecznych rosyjskich bylinach, czyli tradycyjnych pieśniach opiewających czyny bohaterów. (PAP)

cza/ ekr/