Korytarze pomogłyby rysiom w przemieszczaniu się między puszczami, a to jest konieczne do różnicowania genów. Rysie nie przetrwają także bez odpowiedniej ilości pokarmu, a problem w tym, że odżywiają się sarnami i jeleniami, na które polują również myśliwi. Dlatego naukowcy postulują ograniczenia w gospodarce łowieckiej tak, by dostosować ją do potrzeb pokarmowych dużych drapieżników.

Rysie potrzebują do życia znacznej przestrzeni, są gatunkiem wrażliwym na warunki środowiska i wymagającym. Naukowcy wskazują, że korytarze ekologiczne pozwoliłyby im swobodniej przemieszczać się między puszczami, migrować, a co za tym idzie - różnicować geny.

Bez tego - uważają eksperci - rysie w Polsce nie mają szans na trwałe istnienie. Z biologii rysia wynika, że zwierzęta te mogą wędrować tylko przez dobrze zalesione tereny. Na początek naukowcy wnioskują o tworzenie korytarzy ekologicznych pomiędzy puszczami w północno-wschodniej Polsce.

Najnowsze badania, którymi kieruje dr Krzysztof Schmidt, dotyczą zmienności genetycznej rysi z Puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej. Zestawiając próbki genetyczne osobników z tych puszcz z próbkami z populacji rysi na Łotwie i Estonii, okazało się, że populacje te bardzo różnią się od siebie. Świadczy to o istniejącej między nimi izolacji. Polskie rysie wykazują poza tym mniejszą różnorodność genetyczną niż drapieżniki łotewskie i estońskie. "Wynika to z faktu, iż polskie lasy są zbyt rozczłonkowane, aby zapewnić swobodniejszy przepływ genów" - poinformował Schmidt.

Nie wiadomo jeszcze, czy obniżona zmienność genetyczna wpływa na zdrowie rysi oraz ich rozmnażanie. Prowadzone są badaniaá patologiczne i parazytologiczne, ale wymagają one rozszerzenia - podkreśla Schmidt. Wykazano już jednak, że futra rysi z północno- wschodniej Polski są bardzo do siebie podobne i jest to przez naukowców wiązane z ograniczoną zmiennością genetyczną.

Lepsza ochrona rysia jest zdaniem naukowców konieczna. Z badań wynika bowiem, że liczebność rysi w Puszczy Białowieskiej (jedno z głównych miejsc występowania rysia w Polsce) w ostatnich latach spadła aż o 38 proc. w porównaniu z połową lat 90-tych. Główny powód to obniżona za sprawą polowań liczba ssaków kopytnych: saren i jeleni, którymi żywią się rysie.

Z przytaczanych w opracowaniu danych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku wynika, że wczesną wiosną 2005 roku w Puszczy Białowieskiej było 1,3 tys. saren i 1,6 tys. jeleni. Naukowcy podkreślają, że pozyskanie łowieckie tych zwierząt zostało znacznie ograniczone, ale po drastycznej ich redukcji w połowie lat 90-tych, populacja ta nie może się odbudować. Oprócz rysi polują na nie także wilki. Naukowcy zalecają, by monitorować sarny i jelenie, a w razie braku danych o ich liczebności oraz o liczbie drapieżników zaprzestać polowań na 2-3 lata.

Wykorzystując obserwacje (18 osobników miało nadajniki telemetryczne) naukowcy wyliczyli, że jeden ryś w polskiej części Puszczy Białowieskiej zjada rocznie ok. 50 saren i 18 jeleni. Oceniono, że to dużo: rocznie cała dorosła populacja rysi, ok. 11 osobników, zjada więc w przybliżeniu ok. 625 saren i 224 jelenie w tej puszczy.

Naukowcy wykazali także, że ryś potrzebuje do życia zróżnicowanego środowiska leśnego, np. obecności starych, martwych drzew, ale też lasów z drzewami w różnym wieku. Takie zróżnicowanie potrzebne jest do polowań (jako kryjówki - rysie atakują ofiary z bardzo bliskiej odległości) oraz do odpoczynku. Wskazują, że należałoby modyfikować gospodarkę leśną w ten sposób, by przynajmniej zwiększać ilość martwego drewna w lesie.

Liczba rysi w Polsce szacowana jest na ok. 200 osobników. Zdaniem specjalistów nie jest to dużo. Zwierzęta te występują głównie w północno-wschodniej Polsce w puszczach: Białowieskiej, Knyszyńskiej, Augustowskiej i Boreckiej oraz w Karpatach. Zostały również wsiedlone do Puszczy Kampinoskiej i Piskiej. KOW

PAP - Nauka w Polsce

bsz