Międzynarodowy panel ekspertów reprezentujących przemysł, naukę i politykę nominował w pierwszej  edycji nagrody 18 osób. Wszyscy nominowani są autorami przyznanych w dziesięcioleciu 1991-2000 europejskich patentów. Ich wynalazki odniosły często komercyjne sukcesy.

Prof. Stec jest jednym z trzech nominowanych w kategorii "Nowe państwa UE". Podstawą wyróżnienia jest wynalazek dotyczący opracowania nowej oryginalnej metody syntezy analogów kwasów nukleinowych, wykorzystywanych jako leki nowej generacji do zwalczania chorób, m.in. wirusowych i nowotworowych.

Pierwsza chemiczna synteza tiofosforanowych analogów oligonukleotydów została opisana przez prof. Steca w roku 1983. Po 15 latach badań okazało się, że związki tej klasy zostały zatwierdzone przez amerykańską agendę rządową FDA jako leki przeciwwirusowe (Vitravene, Formivirsen).

W przeciwieństwie do naturalnych oligonukleotydów, analogi tiofosforanowe są trwalsze w płynach ustrojowych, a przez to bardziej przydatne w terapii. Ich sposób działania polega na blokowaniu syntezy chorobotwórczych białek drogą niszczenia matrycy RNA, na której w organizmie dokonuje się proces ich biosyntezy.

Ponieważ  pierwsza metoda syntezy tiofosforanowych analogów oligonukleotydów jest niestereospecyficzna, prof. Stec z zespołem naukowym łódzkiego Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN (dr B. Uznański, dr A. Grajkowski) opracowali w latach 1987-1989 nową, stereospecyficzną metodę, która została opatentowana w USA, Japonii oraz w Europejskim Urzędzie Patentowym (w 1991 r.).

Licencję na wykorzystanie tego patentu zakupiły firmy amerykańskie, m.in. Applied Biosystems oraz Genta Inc. Licencjobiorcy ponosili koszty związane z rejestracją patentu poza Polską, choć właścicielem patentu pozostaje nadal CBMM PAN w Łodzi.

Jak mówi prof. Stec, "odkrycia rodzą się wtedy, gdy uczonym kieruje ciekawość poznawcza. Sukces komercyjny jest często dziełem przypadku, który trzeba umieć dostrzec i wykorzystać, ale i kwestią wyobraźni, fantazji, no i ciężkiej pracy".

Jego zdaniem, "dostrzeżenie sukcesu polskiego naukowca na arenie europejskiej może pomóc przełamaniu niekorzystnego klimatu wokół nauki oraz kwestii ochrony narodowej własności intelektualnej w Polsce".

Rozstrzygnięcie konkursu oraz uroczyste wręczenie nagród odbędzie się 3 maja w Brukseli z udziałem Wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, Gunthera Verheugena oraz Prezydenta Europejskiego Biura Patentowego, Alaina Pompidou.(PAP)

PAP - Nauka w Polsce, Anna Zdolińska

krx