Wystawa elementów wyposażenia Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu, odnalezionych przez archeologów w ubiegłym roku, powstanie w tamtejszym Centrum Żydowskim. "Wystąpiliśmy już o przyznanie funduszy na konserwację i restaurację znalezisk, a także przygotowanie wystawy do żydowskiej organizacji Claims Conference – mówi dyrektor placówki Tomasz Kuncewicz.
Wystawa powinna zostać otwarta latem przyszłego roku. Do tego czasu potrwa m.in. restauracja każdego z około 400 znalezionych przedmiotów.
Archeolodzy latem ubiegłego roku prowadzili prace wykopaliskowe na terenie, na którym do września 1939 roku stała Wielka Synagoga. Odkryli zakopane 65 lat temu w obawie przed Niemcami wkraczającymi do Polski lichtarze, żyrandole i świeczniki z brązu. Znaleźli też fragmenty marmurowych detali aron ha-kodesz (szafy przeznaczonej do przechowywania Tory), ławek, nadpalonych książek i elementów z inskrypcjami w języku hebrajskim.
"To tak, jakbyśmy się spotkali z naszymi przodkami, świadectwo, że tu żyli, współtworzyli to miasto. Moment, w którym wyciągano znaleziska z wykopu, był dla mnie ogromnym przeżyciem" - mówiła wówczas szefowa bielskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Dorota Wiewióra.
Nie odnaleziono natomiast naczyń liturgicznych, ani oświęcimskiego zwoju Tory. Informację o nich posiadał były mieszkaniec Oświęcimia, Yariv Nornberg, który obecnie mieszka w Izraelu. Nornberg spotkał tam innego oświęcimianina, który opowiedział mu, że Żydzi zakopali w podziemiach synagogi skrzynie z judaikami i zwojem Tory.
We wskazanym miejscu nic jednak nie było. Po zburzeniu świątyni na jej terenie podczas wojny wybudowano schrony, więc - jak sądzą naukowcy - zakopane skrzynie mogły paść łupem hitlerowców.
Pierwsi Żydzi osiedlali się w Oświęcimiu w połowie XV wieku. Przed wybuchem II wojny światowej w 12-tysięcznym wówczas mieście mieszkało 8 tysięcy Żydów. Po wojnie do Oświęcimia powróciło 186 osób. Ostatni rodowity Żyd-oświęcimianin, Szymon Kluger, zmarł pięć lat temu. Spoczął na miejscowym kirkucie.
Na przełomie XIX i XX wieku w mieście było 10 synagog i domów modlitwy. Do czasów współczesnych zachowała się tylko jedna. W marcu 1998 roku została ona zwrócona społeczności żydowskiej na mocy ustawy o restytucji majątków gmin żydowskich w Polsce. Uroczystość jej rededykacji miała miejsce w 1999 roku.
Organizacja Claims Conference zajmuje się od ponad 50 lat pomocą dla ofiar holokaustu. Centrum Żydowskie w Oświęcimiu powstało dzięki amerykańskiej fundacji Centrum Żydowskie. Jego działalność skierowana jest na przybliżanie zwiedzającym historii Żydów z Oświęcimia i Europy środkowej.
PAP - Nauka w Polsce, Marek Szafrański
2 czerwca 2005
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
