Wprowadzeniem do bazy jest artykuł w czasopiśmie „Swiss Journal of Palaeontology” – autorstwa dr. Milana Chrousta i dr. Tomasza Szczygielskiego z Instytutu Paleobiologii PAN – który przedstawia również przegląd nowych i historycznych stanowisk ze skamieniałościami żółwi.

Dr Tomasz Szczygielski przyznał w rozmowie z PAP, że choć istnieje sporo baz danych zawierających dane o skamieniałościach, to są to w większości „albo bazy instytucjonalne, obejmujące informacje dotyczącej danej kolekcji i nieoferujące globalnego ujęcia; albo bazy głównie ukierunkowane na zoologię, w których skamieniałości są ukazane tylko przy okazji, i które nie mają odpowiednich narzędzi (np. możliwości wyszukiwania) by odpowiednio reprezentować zapis kopalny; albo jest to Paleobiology Database, która przechowuje informacje o wystąpieniach kopalnych gatunków, ale nie dostarcza informacji o pojedynczych okazach i nie zawiera ich zdjęć czy modeli 3D”.

- Uznaliśmy więc, że warto zaprojektować bazę danych, w której okazy będą prezentowane pojedynczo i z wykorzystaniem multimediów, żeby umożliwić badaczom weryfikację oznaczeń anatomicznych i systematycznych. To ważne też z tego względu, że teren Polski i Czech jest mało dyskutowany w literaturze, mimo że szczątków żółwi mamy dość dużo. To wynika z faktu, że wiele historycznych publikacji ukazywało się w lokalnych polsko- lub czeskojęzycznych pismach naukowych, więc nie są dostępne dla badaczy nieznających tych języków - a i na terenie naszych krajów często słuch po nich zaginął – wyjaśnił paleontolog w rozmowie z PAP.

W tej ogólnodostępnej bazie można znaleźć informacje o tym, jakie skamieniałości żółwi zostały znalezione w Czechach i Polsce, jakie gatunki lub grupy systematyczne reprezentują, gdzie dokładnie zostały znalezione, jakiego są wieku czy w jakich publikacjach były wspominane. Informacje są uzupełnione zdjęciami i – w wielu przypadkach – linkami do modeli 3D.

Jak podał Szczygielski, teraz w bazie są opisane 274 okazy, ale „będzie dużo więcej, bo baza cały czas się rozwija”.

- Nasze wstępne szacunki mówią o kilkudziesięciu gatunkach, które żyły na terenie naszych krajów od triasu (ok. 215 mln lat temu) do dziś, ale nadal pracujemy nad ich weryfikacją i identyfikacją, więc w miarę postępu prac będą one dodawane do bazy. Duża część z tych okazów była wstępnie opisywana w latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku, więc te historyczne oznaczenia w wielu wypadkach są już nieaktualne i wymagają rewizji. Są też formy całkowicie nowe – mówił badacz.

Pytany, czy na terenach dzisiejszych Polski i Czech na przestrzeni lat żółwie były zauważalne, potwierdził, że „było ich sporo przez cały prawie czas ich istnienia na Ziemi”.

- Z triasu Polski (Poręba) mamy jedne z pierwszych żółwi w ogóle - Proterochersis porebensis. Są wystąpienia morskich żółwi z jury i kredy, kiedy po lądach kroczyły dinozaury. Jednak najwięcej gatunków pojawiło się u nas po wymieraniu kredowym – opowiadał Tomasz Szczygielski.

Wspomniał też o niedawno opisanym przez niego i zespół dużego żółwia lądowego Manouria morla z miocenu. – Dziś przedstawiciele tego rodzaju występują tylko w Azji, ale ok. 20-15 mln lat temu można go było spotkać też w Czechach. Co warto zaznaczyć, rodzaj Manouria jest najpierwotniejszym z dziś żyjących rodzajów żółwi lądowych. Mamy też kenozoiczne żółwie morskie, błotne, a nawet krewniaka amerykańskich żółwi jaszczurowatych – mówił.

Baza – która powstała w ramach projektu finansowanego z Narodowego Centrum Nauki – jest dostępna pod linkiem.  (PAP)

akp/ agt/