Podczas piątkowej prezentacji programu STEP (ang. Strategic Technologies for Europe Platform - platforma strategicznych technologii dla Europy) prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski podkreślił, że STEP to w praktyce „wspólne wykorzystanie potencjału technologicznego naszego kontynentu dla dobra wszystkich jego mieszkańców”.

Platforma STEP powstała m.in. po to, by uniezależnić UE od zewnętrznych dostawców technologii strategicznych. Twórcy programu wskazali trzy kluczowe obszary: technologie cyfrowe; technologie czyste (minimalizują negatywny wpływ człowieka na środowisko) i oszczędzające zasoby; biotechnologie (w tym produkty lecznicze znajdujące się w unijnym wykazie). W Polsce za wsparcie projektów innowacyjnych i inwestycyjnych w ramach programu są odpowiedzialne Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).

Nabory NCBR (z łącznym budżetem 600 mln zł) w obszarach biotechnologii, cyfryzacji i czystych technologii już trwają, kolejne konkursy zostaną rozpisane na 2026 r. Prof. Małachowski poinformował, że NCBR – we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiRP) oraz Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) – zdecydowało, że w programie STEP znajdą się też fundusze na rozwiązania związane z obronnością i bezpieczeństwem.

Wiceszef MFiRP Jana Szyszko przypomniał, że w odpowiedzi na unijną strategię STEP powstał polski Fundusz Wsparcia Technologii Krytycznych – instrument finansowany z Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Zdaniem wiceministra to przełom w myśleniu o innowacjach w Polsce. – Technologie mają narodowość, kapitał ma narodowość, innowacje też mają narodowość. Dlatego potrzebujemy naszego polskiego, finansowanego z funduszy europejskich narzędzia do tego, żeby rozwijać te najbardziej fundamentalne technologie dla bezpieczeństwa i rozwoju Polski – przekonywał wiceszef resortu funduszy.

P.o. prezes PARP Krzysztof Gulda poinformował, że w bieżącym roku agencja ogłosiła sześć konkursów na technologie w trzech wspomnianych obszarach oraz siódmy, dodatkowy dla autorów projektów, które uzyskały tzw. Pieczęć Doskonałości (Seal of Excellence) Komisji Europejskiej. Gulda dodał, że kolejna runda konkursów rozpocznie się w przyszłym roku. – PARP dysponuje alokacją w wysokości 2,11 mld zł na realizację projektów w ramach inicjatywy STEP. W zakończonych dotychczas naborach złożono łącznie 20 wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę 309,45 mln zł – poinformował.

Minister nauki i szkolnictwa wyższego Marcin Kulasek zaznaczył, że wszędzie tam, gdzie występują niedobory technologiczne, odpowiedzią jest nauka. – To laboratoria kształtują projekty dające przewagi. Takie, które mogą przeważyć szalę zwycięstwa w globalnym wyścigu innowacji. Aby jednak tak się stało, technologia musi być wdrożona, niezbędna jest tu zatem rola przemysłu. Dlatego współpraca nauki z biznesem jest kluczem – i to właśnie umożliwia program STEP – powiedział minister nauki.

Z danych podanych przez NCBR wynika, Europa jest w dużym stopniu uzależniona od dostawców z USA i Azji. Ponad 70 proc. światowej produkcji chipów odbywa się w Azji, 92 proc. usług w chmurze obsługują amerykańskie firmy. W dziedzinie sztucznej inteligencji dominują USA (40 proc. globalnego rynku AI) i Chiny.

– Brak konkurencyjności i gospodarcza zależność to najgorszy scenariusz, któremu musimy zapobiec. (…) Sztuczna inteligencja, technologie kwantowe, głębokie technologie i automatyzacja – to na te segmenty rynku stawiamy i są one zbieżne z założeniami programu STEP – powiedział wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski.

Europa pozostaje też w tyle w obszarze czystych technologii. NCBR podaje, że 98 proc. zaopatrzenia UE w metale ziem rzadkich, czyli surowców krytycznych dla tej dziedziny, pochodzi z Chin. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku zapotrzebowanie na energię (UE produkuje zaledwie 1 proc. surowców potrzebnych do produkcji baterii) i biotechnologii – szacuje się, że 60–80 proc. substancji czynnych w lekach pochodzi z Chin i Indii.

W naborach NCBR o dofinansowanie mogą ubiegać się przedsiębiorstwa oraz ich konsorcja z innymi przedsiębiorstwami, organizacjami badawczymi lub organizacjami pozarządowymi. Finansowanie mogą dostać projekty służące opracowaniu m.in. technologii cyfrowych oraz czystych i zasobooszczędnych. Dofinansowanie ze STEP (finansowanego ze środków z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki) przyznaje też PARP, m.in. na budowę linii produkcyjnych, rozbudowę zakładów lub wdrażanie kontroli jakości.

Więcej informacji na stronach NCBR i PARP. (PAP)

Nauka w Polsce

abu/ bar/