Wystawa jest elementem obchodów jubileuszu 60 lat badań polskich archeologów w Starej Dongoli, położonej na wschodnim brzegu Nilu w Sudanie. Tylko w ostatnich latach odkryli oni m.in. ruiny prawdopodobnie największego kościoła średniowiecznej Nubii czy malowidła ścienne, uznawane za jedno z najważniejszych na świecie odkryć archeologicznych w 2023 roku.

Ekspozycja składa się z 15 dwustronnych plansz. Po jednej stronie przedstawiono historię Starej Dongoli, a także historię polsko-sudańskich badań na tym stanowisku. Na odwrocie znalazły się najbardziej efektowne zabytki: średniowieczne malowidła ścienne z dongolańskich kościołów i klasztorów - poinformowała PAP Agnieszka Szymczak Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW).

Ekspozycję będzie można oglądać przed Muzeum UW na Krakowskim Przedmieściu 32 do niedzieli 28 września.

- Poprzez wystawę chcieliśmy opowiedzieć o sześćdziesięciu latach polsko-sudańskiej współpracy w Starej Dongoli: o ludziach, którzy tworzyli i tworzą to miejsce, o codzienności wykopalisk, o wspólnej trosce o dziedzictwo oraz o wyzwaniach, jakie niesie jego ochrona w obliczu współczesnych zagrożeń - wyjaśniła Magdalena Skarżyńska, konserwatorka z CAŚ UW i członkini ekspedycji w Starej Dongoli, jedna z autorek koncepcji wystawy.

Na wystawę wybrano malowidła ukazujące bogactwo sztuki nubijskiej: od monumentalnych przedstawień Chrystusa i Archaniołów, przez sceny władców i fundatorów, po narracyjne cykle biblijne.

- Szczególnie unikatowe są rzadkie motywy, takie jak scena tańca, łącząca lokalne tradycje performatywne z kultem maryjnym, władcy nubijscy w koronach z rogami, symbolizujący boską legitymizację władzy, czy innowacyjne ujęcia Trójcy Świętej jako trzech identycznych postaci Chrystusa. W ten sposób chcieliśmy uchwycić niezwykły charakter tego dziedzictwa i jego znaczenie dla historii oraz współczesnej tożsamości sudańskiej kultury - dodała Magdalena Skarżyńska.

Stara Dongola, stolica średniowiecznego chrześcijańskiego królestwa Makurii, rozwijała się nad Nilem od końca V do XIV wieku. Polskie badania archeologiczne, zapoczątkowane w 1964 r. przez prof. Kazimierza Michałowskiego, trwały nieprzerwanie przez 60 lat, aż do wybuchu wojny w Sudanie w 2023 r.

Środkową część badanego obszaru zajmują ruiny dzielnicy miasta, którą można nazwać królewską. Otoczono ją murem obronnym, zaś wokoło rozrzucone są zabudowania mieszkalne, warsztaty ceramiczne czy kuźnie, cmentarze oraz liczne kościoły i klasztory. Przez wiele lat to właśnie one były głównym obiektem badań ekspedycji CAŚ UW. Dzięki temu w Dongoli odkryto co dziesiąty spośród ponad 200 znanych z Nubii kościołów średniowiecznych. W połowie z nich zachowały się wspaniałe malowidła ścienne, dorównujące kunsztem tym z katedry faraskiej, które można podziwiać w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Organizatorami wystawy są: Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego. Zrealizowano ją ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Ewelina Krajczyńska-Wujec (PAP)

ekr/ zan/