Istotnym wskaźnikiem czystości powietrza jest poziom czarnego węgiel - pyłu zawieszonego, powstającego w wyniku spalania paliw kopalnych. Wnika do dróg oddechowych, a następnie dostaje się do krwiobiegu i jest wykrywany w moczu.

"Zbieramy próbki moczu, które będą przechowywane na oddziale w temperaturze -80 stopni. Następnie przewozimy je do profesora Tima Nawrota, który zajmuje się projektem, aby oznaczał obecność czarnego węgla w moczu" – powiedziała podczas czwartkowej konferencji w Rybniku dr Katarzyna Musioł, ordynator oddziału pediatrii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 3.

Jak stwierdziła, obecność czarnego węgla w organizmach świadczy o negatywnym wpływie zanieczyszczenia powietrza na zdrowie mieszkańców. "Pyły zawieszone dewastują układ oddechowy, układ krążenia u starszych, układ nerwowy, przyczyniają się do tworzenia nowotworów" - wyliczyła dr Musioł.

Celem międzynarodowego projektu jest zebranie 1500 próbek moczu do listopada 2025 r. Badanie będzie przeprowadzane w trzech kategoriach wiekowych: u dzieci, dorosłych oraz seniorów. Próbki są zbierane na zasadzie dobrowolności, a każdy uczestnik badania wypełnia ankietę, która pozwala uwzględnić różne czynniki, takie jak status społeczno-ekonomiczny, styl życia, aktywność fizyczna, dieta, a także miejsce zamieszkania i poziom zanieczyszczenia powietrza w danej dzielnicy.

Do próbek moczu będą dołączone dane z czujników jakości powietrza umieszczonych w różnych częściach miasta, co pozwoli na dokładne określenie poziomu zanieczyszczeń w miejscu zamieszkania uczestników.

Zbierane też będą próbki krwi od ochotników, które wykorzystywane będą do analizy telomerów (fragmentów chromosomów). Badanie to pozwoli ocenić, jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na biologiczne starzenie się organizmu.

"Wyniki badań będą skorelowane z danymi dotyczącymi dzieci z Włoch, które mieszkają w miejscowości, gdzie znajduje się huta stali. Dodatkowo, porównane będą również wyniki dzieci z Belgii, które żyją w czystym środowisku – to jest grupa kontrolna. Porównanie wyników z dwóch zanieczyszczonych miast z miastem belgijskim pozwoli na uzyskanie pełniejszego obrazu wpływu zanieczyszczeń na zdrowie dzieci" - wyjaśniła lekarka.

Ostatecznym celem projektu jest stworzenie platformy internetowej lub aplikacji, która pozwoli przewidywać skutki zdrowotne związane z jakością powietrza w miastach. Projekt ten ma pomóc decydentom w podejmowaniu skutecznych działań na rzecz poprawy jakości powietrza, dostarczając twardych dowodów na związki między zanieczyszczeniami a zdrowiem publicznym.

"Liczymy, że współpraca będzie kontynuowana także po zakończeniu projektu w 2026 roku. To, co jest szczególnie cenne, to fakt, że mamy do czynienia z pierwszą w Polsce tak ścisłą współpracą środowiska medycznego z naukowym w zakresie badań dotyczących zanieczyszczenia środowiska" - podkreśliła Agnieszka Gruszecka-Kosowska z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Projekt MISTRAL łączy konsorcjum 12 partnerów z Europy i Wielkiej Brytanii, a koordynowany jest przez Narodowy Instytut Zdrowia (ISS) we Włoszech. W Polsce realizowany jest w Rybniku przez WSS nr 3 w Rybniku oraz AGH w Krakowie, we współpracy z Urzędem Miasta Rybnika oraz Polskim Alarmem Smogowym.

Projekt bazuje na danych środowiskowych i klinicznych pochodzących z rzeczywistych pomiarów, zbieranych w trzech europejskich miastach – Taranto (Włochy), Rybniku (Polska) oraz Gent/Hasselt (Belgia). Finansowany jest przez program ramowy Unii Europejskiej na rzecz badań i innowacji na lata 2021–2027 "Horyzont Europa".(PAP)

Julia Szymańska

jms/ jann/