Konkurs Popularyzator Nauki organizowany jest przez serwis Nauka w Polsce, wydawany przez Fundację Polskiej Agencji Prasowej. Zwycięzców poznamy w grudniu.

Archeowieści.pl to popularnonaukowy portal poświęcony archeologii. W 2006 roku stworzył go pasjonat archeologii Wojciech Pastuszka. Serwis przez 10 lat z sukcesami upowszechniał najnowsze dokonania naukowe z dziedziny archeologii, paleontologii i biologii ewolucyjnej. Zdobył m.in. nagrodę w VI edycji konkursu Popularyzator Nauki w kategorii Dziennikarz/Redakcja/Instytucja nienaukowa. W 2016 roku jego działalność została jednak zawieszona.

Archeowieści – reaktywacja

W 2021 roku portal został reaktywowany z inicjatywy władz Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego jako pierwsze w Polsce w pełni darmowe medium informacyjno-edukacyjne dotyczące archeologii. Osią działalności portalu stały się między innymi najnowsze odkrycia, rezultaty prac gabinetowych, kulisy prac terenowych, opracowania inwentarzy muzealnych, wyniki analiz laboratoryjnych, efekty kwerend archiwalnych, realia pracy archeologów, aspekty prawne czy historia dyscypliny. Wszystko to, co tworzy archeologię, a co wykracza poza jej wizerunek tworzony przez popkulturę i media komercyjne.

Największy nacisk tematyczny położono przy tym na dokonania polskich archeologów zarówno w kraju, jak i za granicą. Redaktor naczelną portalu została dr Julia Chyla, która jeszcze w czasie studiów magisterskich współpracowała z Wojciechem Pastuszką.

Wśród autorów reaktywowanych Archeowieści znalazły się tym razem osoby związane zawodowo lub naukowo z archeologią na różnym etapie swojej kariery – od studentów, przez doktorantów, po pracowników naukowych i badaczy. Nie zabrakło jednak również treści od absolwentów i amatorów zagadnień archeologicznych.

Siłą napędową portalu został zespół redakcyjny – grupa młodych naukowców z poczuciem misji popularyzacyjnej. Z jednej strony piszą artykuły popularnonaukowe o najnowszych odkryciach czy ważnych zagadnieniach z zakresu archeologii, często oparte na własnych pracach badawczych; z drugiej dbają o wysoką jakość merytoryczną i czytelność publikowanych materiałów; z trzeciej zaś prowadzą działania marketingowe i szeroko zakrojoną dystrybucję treści.

Popularyzacja od strony szpachelki

"Popularyzacja archeologii, czy szerzej nauki, towarzyszyła nam jeszcze w czasie studiów. To były między innymi doświadczenia z festiwali naukowych, spotkań społecznych, współpracy z dziećmi i młodzieżą, z tworzenia tekstów popularnonaukowych czy wystaw. Nie zaczynaliśmy zupełnie od zera" – opisuje w rozmowie z Nauką w Polsce redaktor naczelna Archeowieści.

W skład zespołu oprócz dr Chyli – specjalistki Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w zakresie archeologii cyfrowej, która prowadzi badania nad sieciami komunikacyjnymi w różnych zakątkach świata (ostatnio w Peru i Egipcie), wchodzą: Adam Budziszewski – doktorant Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW, bioarcheolog specjalizujący się w analizie szczątków ciałopalnych, badający m.in. społeczności prekolumbijskiego Meksyku, Aleksandra Cetwińska – doktorantka Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej UW, specjalistka w zakresie analizy źródeł materialnych, która w swoich badaniach skupia się na zachowaniach społeczności późnego neolitu w Polsce północno-wschodniej, a także Konstanty Kowalewski – student Wydziału Archeologii UW, fotograf i grafik, zainteresowany wykorzystaniem sztucznej inteligencji w kreowaniu współczesnego wizerunku archeologii.

"Pierwsze pół roku przeznaczyliśmy w zasadzie na dyskusje odnośnie tego, czego brakuje nam w popularyzacji archeologii. W ich efekcie doszliśmy do wniosku, że chcemy przede wszystkim pokazać społeczeństwu archeologię kompletną ze wszystkimi jej obliczami, a także przybliżyć społeczeństwu samych naukowców. Chcieliśmy nie tyle pisać newsy, co prezentować całe zagadnienia, służyć nie tylko za medium, ale też rzetelne źródło wiedzy. Misja ta była dla nas szczególnie istotna przede wszystkim ze względu na bardzo dużą popularność teorii pseudonaukowych oraz działalność internautów, którzy podkopywali wizerunek archeologów, a co za tym idzie – zaufania do ich osiągnięć naukowych. Zgodnie uznaliśmy, że przyczyną jest niedostateczna widoczność samych autorów badań. Za główny cel postawiliśmy sobie uzupełnienie luk tematycznych, choć ważnym aspektem prac okazały się również teksty rozprawiające się z mitami i ukazujące miejsce archeologii we współczesnym dialogu społecznym" – wspomina dr Julia Chyla.

Twarde dane

Przez ponad trzy lata zespół redakcyjny Archeowieści stworzył i opracował wraz z zaproszonymi autorami ponad 300 tekstów popularnonaukowych, docierając przy tym łącznie do ponad pół miliona odbiorców.

Poza newsami i artykułami popularnonaukowymi, na stronie Archeowieści znajdziemy również studia przypadków, wywiady, komunikaty naukowe, opracowania anglojęzycznych tekstów, relacje z badań i projektów naukowych, treści popularyzujące lokalne dziedzictwo oraz komentarze do bieżących wydarzeń w archeologii.

Co najważniejsze – wszystko w wolnym dostępie.

Oprócz publikacji w języku polskim, zespół redakcyjny prowadzi również działalność anglojęzyczną.

"Odkryliśmy na początku naszej pracy, zresztą ku wielkiemu zaskoczeniu, że prawie nikt w naszym kraju nie promuje badań polskich archeologów w języku angielskim. Dlatego też od samego początku położyliśmy duży nacisk na to, by tworzyć dwujęzyczną stronę i tłumaczyć nasze posty. Trafiliśmy w dziesiątkę! Media zagraniczne bardzo chętnie repostowały nasze treści, a co więcej – cieszyły się one ogromnym zainteresowaniem" – wspomina archeolożka. Jak wyjaśnia dr Chyla, redakcja nie podąża na siłę za mainstreamowymi tematami, a szuka informacji ważnych naukowo, o których tak szeroko się nie mówi. "W działaniach staramy się przede wszystkim, żeby nasze treści były oryginalne. Bardzo często bywa tak, że publikowane przez nas artykuły, inspirują lub są powielane przez inne polskie media – mówi dr Chyla. - Nasze zaangażowanie jest tym większe, jeżeli trafiamy na temat w typie breaking news, o którym jest po prostu cicho. Tym bardziej cieszymy się wtedy, mogąc pomóc naszym kolegom w promocji tych niesamowitych odkryć" – dodaje badaczka.

Nie tylko redakcja

Praca zespołu Archeowieści nie ogranicza się jednak jedynie do opracowywania tekstów i ich ewaluacji merytoryczno-technicznej. To również promocja wydarzeń oraz inicjatyw związanych z archeologią, zwłaszcza na poziomie lokalnym, monitorowanie aktywności publikacyjnej w wielu zarówno polskich, jak i zagranicznych czasopismach naukowych, organizacja konkursów tematycznych. Ostatnio również są to badania wizerunkowe na temat społecznego odbioru archeologii i tego, w jaki sposób faktycznie jest ona społeczeństwu przez zawodowców prezentowana.

Najważniejszym elementem obecnej strategii portalu są jednak publikacje pakietów edukacyjno-informacyjnych obejmujących teksty dotyczące kompleksowej charakterystyki zawiłych zagadnień współczesnej archeologii, uwzględniające najnowsze wyniki badań prowadzonych przez polskich archeologów w danej dyscyplinie lub konkretnym regionie. Do tej pory udało się zrealizować tematy z zakresu archeologii Bliskiego Wschodu, jaskiń Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz Ameryk.

W najbliższym czasie redakcja planuje też wkroczyć na ścieżkę audio-wizualną. Pozwoli ona na bardziej przystępną popularyzację archeologii, zwłaszcza wśród osób, którym w dzisiejszych czasach trudno oddać się spokojnej lekturze.

Archeologia w social mediach

Dla zapewnienia widoczności publikowanych treści zespół redakcyjny dystrybuuje je na różnych kanałach internetowych. Działa zarówno na forach i w grupach dyskusyjnych, jak i tradycyjnie przez media społecznościowe, docierając do ponad 40 tysięcy użytkowników miesięcznie. Warto przy tym zaznaczyć, że Archeowieści.pl bazują wyłącznie na zasięgach organicznych, czyli docierają do użytkowników jedynie w oparciu o pracę członków redakcji, bez wsparcia płatnych metod promocji i marketingu internetowego.

"To tylko pokazuje, jak niezwykłym zainteresowaniem cieszy się archeologia – mówi dr Chyla. - Myślę, że wszyscy jesteśmy zafascynowani tym, jak żyli nasi przodkowie. Nie wspominając już o tym, że niemal chyba każdy chciał być Indianą Jonesem w dzieciństwie… Archeologia jednak to nie tylko sensacja, to możliwość refleksji nad tym, gdzie jesteśmy i ile się zmieniło od czasów sięgających setki tysiące lat wstecz. To też moment na zastanowienie się, gdzie właściwie zmierzamy. W końcu nikt tak, jak archeolodzy nie zna kulis funkcjonowania i przyczyn upadku dawnych cywilizacji świata. Tylko czas pokaże, czy wyciągniemy z nich jakąś lekcję".

Nauka w Polsce

ekr/ agt/