Odkryty w roku 1998 grzyb Batrachochytrium dendrobatidis (Bd) zaczął być globalnym problemem pod koniec lat 90. Uszkadza skórę płazów, co prowadzi do utraty równowagi elektrolitowej i w końcu do niewydolności serca. Dotychczas przyczynił się wyginięcia ponad 500 gatunków płazów.

Płazy odgrywają ważną rolę w ekosystemach, zjadając owady - w tym szkodniki upraw i przenoszące choroby komary. Wyginięcie płazów mogłoby mieć katastrofalne następstwa.

Ponadto płazy pełnią rolę wskaźnika zmian klimatycznych – reagują na wzrost temperatur, silniejsze promieniowanie UV czy gorszą jakość wody. Bez nich trudniej będzie śledzić zmiany w środowisku.

Niektóre gatunki płazów wydają się uodparniać na Bd, na przykład dzięki odkrytej wcześniej „współpracy” z bakterią glebową Janthinobacterium lividum, która wytwarza substancje o działaniu grzybobójczym.

Odkryty przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Riverside (USA) wirus BdDV-1 zakaża grzyba Batrachochytrium dendrobatidis. Zdaniem autorów badań wirusa tego da się tak zmodyfikować, by powstrzymał zagładę płazów.

Do odkrycia BdDV-1 przyczyniły się badania, jakie prowadzono w Riverside nad genetyką populacyjną Bd w nadziei na lepsze zrozumienie tego, skąd grzyb pochodzi i jak mutuje. Badano szczepy pochodzące z różnych miejsc na świecie. Cześć wyników sekwencjonowania DNA zupełnie nie pasowała do genomu typowego grzyba – naukowcy doszli do wniosku, że to genom wirusa, który zakaził grzyba.

Wcześniej prowadzono poszukiwania wirusów atakujących Bd, ale nie udało się ich znaleźć. Grzyb ten jest zresztą trudny do badania w warunkach laboratoryjnych – jego hodowla wymaga skomplikowanych procedur. Jest też trudny do śledzenia, ponieważ na tym etapie życia potrafi się poruszać – trochę przypomina plemnik wyposażony w wić. Wreszcie większość wirusów infekujących grzyby (mykowirusów) to wirusy RNA, i takich się spodziewano. Tymczasem nowo odkryty BdDV-1 jest wirusem o jednoniciowym DNA.

Na razie wiadomo, że zakażone szczepy grzyba wytwarzają mniej zarodników, co spowalnia ich rozprzestrzenianie. Autorzy chcą sprawdzić, czy sztucznie zakażone przez nich grzyby także będę wytwarzać mniej zarodników i czy zakażenie nie zwiększy ich zjadliwości wobec płazów. Być może dzięki dalszym badaniom uda się tak zmodyfikować wirusa, aby mógł pomóc żabom, ropuchom i traszkom.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ bar/