Zespół prof. Ruth Barrientos z Ohio State University (USA) bada, w jaki sposób wydarzenia życia codziennego mogą wywołać stan zapalny w starzejącym się mózgu. Dziesięciolecia badań sugerują, że z wiekiem rozwija się profil zapalny mózgu i topnieją rezerwy komórek umożliwiające regenerację.

Wcześniejsze prace wykazały, że spożywanie tłustych potraw w dniach poprzedzających operację może wywołać wzmożoną reakcję zapalną w mózgu, która u starszych osób na kilka tygodni zakłóca funkcje poznawcze związane z pamięcią.

Jak sugerują badania na szczurach, pogorszenie pamięci pod wpływem tłustej diety może wystąpić nawet u młodych dorosłych osobników.

Naukowcy karmili młode dorosłe i starsze szczury pokarmem bogatym w tłuszcze nasycone przez trzy dni przed zabiegiem przypominającym zwiadowczą operację brzucha – zdarzenie, o którym już wiadomo, że powoduje około tygodnia problemów poznawczych w starszym mózgu. Szczury w grupie kontrolnej jadły normalny pokarm i zostały znieczulone, ale nie poddano ich operacji (zespół Barrientos ustalił, że samo znieczulenie nie powoduje problemów z pamięcią u szczurów).

W tym badaniu (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38145855/), podobnie jak w poprzednich badaniach na starszych szczurach, którym podano morfinę po operacji, zespół wykazał, że za zapalenie mózgu i związane z nim problemy z pamięcią, powstałe zarówno w wyniku operacji, jak i diety wysokotłuszczowej, odpowiada receptor układu odpornościowego zwany TLR4.

„Blokowanie szlaku sygnałowego TLR4 przed dietą i operacją całkowicie zapobiegło upośledzeniu odpowiedzi neuroimmunologicznej i pamięci, co potwierdziło ten specyficzny mechanizm” – powiedziała prof. Stephanie Muscat, pierwsza autorka. „I - jak odkryliśmy wcześniej w innym modelu niezdrowej diety - suplementacja DHA faktycznie łagodziła skutki zapalne i zapobiegała deficytom pamięci po operacji” - dodała.

W nowym badaniu odkryto kilka zaskakujących elementów dotyczących pamięci. Testowano dwa typy pamięci: pamięć kontekstową opartą na hipokampie i pamięć wywołaną strachem opartą na ciele migdałowatym. W testach pamięci kontekstowej szczury z normalną pamięcią zastygają w bezruchu, gdy ponownie wchodzą do pomieszczenia, w którym przeżyły nieprzyjemne doświadczenie. Pamięć związana ze strachem jest widoczna, gdy szczury zastygają w nowym środowisku, słysząc dźwięk powiązany z poprzednim złym doświadczeniem.

W przypadku starszych szczurów biorących udział w tym badaniu, zgodnie z oczekiwaniami, połączenie diety wysokotłuszczowej i operacji doprowadziło do problemów zarówno z pamięcią kontekstową, jak i pamięcią wynikającą ze strachu, które utrzymywały się przez co najmniej dwa tygodnie – to efekt trwalszy niż naukowcy zaobserwowali wcześniej.

Sama dieta wysokotłuszczowa również zaburzyła pamięć starzejących się szczurów. U młodych dorosłych szczurów połączenie diety wysokotłuszczowej i operacji doprowadziło jedynie do deficytów pamięci wywołanej strachem, ale żadnych problemów z pamięcią zarządzaną przez hipokamp.

„To, co obserwujemy u starszych zwierząt, a także fakt, że widzimy to samo upośledzenie u młodych zwierząt po diecie wysokotłuszczowej i operacji, oznacza, że pamięć wywołana strachem jest wyjątkowo podatna na wpływ diety. I nie wiemy dlaczego – powiedziała Barrientos. - Jedną z rzeczy, które mamy nadzieję zrozumieć w przyszłości, jest podatność ciała migdałowatego na wyzwania związane z niezdrową dietą”.

Jak podkreśliła badaczka, sama dieta wysokotłuszczowa może tylko nieznacznie zwiększyć stan zapalny w mózgu, ale późniejsza operacja daje ten sam efekt, a gdy wszystko zostanie połączone w krótkim czasie, dochodzi do synergistycznej reakcji, która sprzyja problemom z pamięcią.

Coraz więcej dowodów sugeruje, że tłusta i wysoko przetworzona żywność może powodować problemy z pamięcią związane ze stanami zapalnymi w mózgu w każdym wieku. Nowe eksperymenty na szczurach wykazały, że trwająca miesiąc suplementacja kwasu dokozaheksaenowego (DHA) z grupy kwasów omega-3 przed zabiegiem operacyjnym zmniejsza ryzyko szkodliwego wpływu tłustych przedoperacyjnych posiłków na pamięć zarówno w przypadku starszych, jak i młodszych szczurów.

„DHA był naprawdę skuteczny w zapobieganiu tym zmianom” – zaznaczyła Barrientos. Jej zdaniem suplementacja mogłaby być potencjalną profilaktyką, zwłaszcza jeśli pacjenci wiedzą, że będą poddani operacji, a ich dieta jest niezdrowa.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ bar/